хрыбе́т
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
хрыбе́т |
хрыбты́ |
| Р. |
хрыбта́ |
хрыбто́ў |
| Д. |
хрыбту́ |
хрыбта́м |
| В. |
хрыбе́т |
хрыбты́ |
| Т. |
хрыбто́м |
хрыбта́мі |
| М. |
хрыбце́ |
хрыбта́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
хрыбе́т, -бта́, М -бце́, мн. -бты́, -бто́ў, м.
1. Пазваночнік чалавека або жывёлы.
2. Спіна (разм.).
3. перан. Верхні край чаго-н.
Х. хвалі.
4. Рад гор, якія працягнуліся ў адным напрамку; горны ланцуг.
Горны х.
|| прым. хрыбто́вы, -ая, -ае і хрыбе́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хрыбе́т, -бта́ м., в разн. знач. хребе́т;
спінны́ х. — спинно́й хребе́т;
хрыбты́ хваль — хребты́ волн;
го́рны х. — го́рный хребе́т;
◊ злама́ць х. — (каму) слома́ть хребе́т (кому)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хрыбе́т, ‑бта, М ‑бце, м.
1. Пазваночнік чалавека, жывёлы або рыбы. Поўсць на высокім хрыбце непрыгожа ўскудлачаная, брудна-бурая, а пад шыяй вісіць клоччам, як бывае вясной, калі звер ліняе. Шамякін. Абодва бакі жэраха пакрыты бліскучай серабрыстабелай луской, якая на самым хрыбце афарбавана ў шэры і нават цёмны колер. Матрунёнак. [Чабаноўскі] абапёрся на яе плячо. Ядзя абхапіла рукой яго спіну, праз тонкі шынель адчувала востры хрыбет. Асіпенка. // перан. Аснова, апора, касцяк. Магутнай партыі падмурак, Яе хрыбет і дыктатура, Яе граніт — рабочы клас. Бялевіч.
2. Разм. Спіна (у чалавека або жывёлы). Пад зялёным хмызам Церлася хрыбтом, Хмыз бязрогім, лысым Кратала ілбом [ласяня]. Калачынскі. [Андрэй:] — А я нагой у хрыбет [вартавога], а рукой на рэгулятар. Лынькоў.
3. перан. Верхні край чаго‑н. (хвалі, страхі і пад.). На страсе, на самым хрыбце, селі два белыя галубкі і сядзяць, нікуды не хочуць ляцець. Пестрак. Вецер грае на прасторы, На хрыбтах імглістых хваль. Бядуля.
4. Рад гор, якія працягнуліся ў адным кірунку; горны ланцуг. Горны хрыбет. □ Раптам шлях засланілі хрыбты Алатау, Ля падножжа — у яблынях Алма-Ата. Панчанка. Унізе зялёная даліна, кветкі, сцюдзёная вада ў шумлівай рачулцы, а ўзнімеш вочы — не верыцца: хоць смаліць сонца, а вунь на хрыбтах снегавыя шапкі. Гроднеў. Над Аюдагам — над Мядзведзь-гарою — Хрыбет увесь імглой завалакло. Караткевіч.
•••
Спінны хрыбет — пазваночнік.
Ламаць хрыбет гл. ламаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
станавы́¹, -а́я, -о́е.
У выразе: станавы хрыбет чаго (кніжн.) — аснова чаго-н., нешта галоўнае, цэнтральнае ў якім-н. пытанні (першапачаткова — тое, што і пазваночнік).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Заала́йский хребе́т Заала́йскі хрыбе́т.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Зангезу́рский хребе́т Зангезу́рскі хрыбе́т.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ана́дырский хребе́т Ана́дырскі хрыбе́т.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Колы́мский хребе́т Калы́мскі хрыбе́т.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сая́нский хребе́т Сая́нскі хрыбе́т.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)