хаўру́с
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
хаўру́с |
| Р. |
хаўру́су |
| Д. |
хаўру́су |
| В. |
хаўру́с |
| Т. |
хаўру́сам |
| М. |
хаўру́се |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
хаўру́с, -у, м. (разм.).
1. Група людзей, звязаных агульнымі мэтамі, інтарэсамі.
2. Саюз, садружнасць.
Маці была ў хаўрусе з суседкай.
|| прым. хаўру́сны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хаўру́с, -су м., разг.
1. това́рищество ср.; компа́ния ж.; арте́ль ж.;
2. содру́жество ср.; сою́з;
працава́ць у ~се — рабо́тать в сою́зе
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хаўру́с, ‑у, м.
Разм.
1. Група людзей, звязаных агульнымі мэтамі, інтарэсамі. У Малінаўцы лён церлі талакой. З даўніх часоў у засценку склалася некалькі хаўрусаў са сваякоў і суседзяў. Чарнышэвіч. Стаў Антось даваць машыну другім гэтакім малазямельным і платы за гэта не браў. Так паступова пачаў складвацца нейкі бядняцкі хаўрус па малацьбе. Кулакоўскі.
2. Саюз, садружнасць. Жыла.. [маці] цяпер з таго, што ўвайшла ў хаўрус з дворнічыхай. Гарэцкі. [Леапольд] прадае ўвесь свой набытак, уступае ў кабальны хаўрус з кулаком. Барсток. / у перан. ужыв. Гракі ў хаўрусе са шпакамі Вандруюць вывадкам усім. Калачынскі.
3. у знач. прысл. хаўру́сам. Сумесна, гуртам, усе разам. Людзі ўсе хаўрусам, талакой змуравалі мост па-над ракой. Дубоўка.
•••
У хаўрусе — сумесна, разам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адзіночналі́кавы, -ая, -ае.
У выразе: адзіночналікавы назоўнік — які ўжыв. толькі ў форме адзіночнага ліку, напр.: хаўрус, туга, сорам, серабро.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
захаўрусава́ць
‘уступіць у хаўрус з кім-небудзь’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
захаўрусу́ю |
захаўрусу́ем |
| 2-я ас. |
захаўрусу́еш |
захаўрусу́еце |
| 3-я ас. |
захаўрусу́е |
захаўрусу́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
захаўрусава́ў |
захаўрусава́лі |
| ж. |
захаўрусава́ла |
| н. |
захаўрусава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
захаўрусу́й |
захаўрусу́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
захаўрусава́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
соо́бщничество ср. саўдзе́л, -лу м., супо́льніцтва, -ва ср.; уст. хаўру́с, -су м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
*Расхе́ўрыс, росхе́ўрыс ’разыходжанне’ (ТС). Іранічнае ўтварэнне на базе хе́ўра ’кампанія’ (гл. хэўра) або хаўру́с ’супольнасць, суполка’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хаўрусава́ць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; незак.
Разм. Мець з кім‑н. хаўрус, быць у хаўрусе з кім‑н. [Шумакевіч:] — А пра.. Міцкевіча [Якуба Коласа] адно можна сказаць, што гэта мужык. З намі, дваранамі, ён не дружыў, а ўсё хаўрусаваў з мужыкамі, з пінкавіцкай галотай. «Помнікі».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сябры́на ’кола, асяроддзе сяброў; сяброўская бяседа’ (ТСБМ), ’суполка, арцель’ (Ласт.), ’хаўрус работнікаў’ (Гарэц.), ’блізкія па поглядах людзі, дружбакі; талака, грамада’ (Янк. БП, Сцяшк.), ’супольнікі’ (Сержп. Прымхі). Зборны назоўнік ад сябар (гл.), параўн. себра, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)