ха́ўкаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. Хапаць паветра раскрытым ротам; цяжка дыхаць.

Хворы ледзь хаўкае.

2. Пазяхаць.

|| аднакр. ха́ўкнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. ха́ўканне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ха́ўкаць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ха́ўкаю ха́ўкаем
2-я ас. ха́ўкаеш ха́ўкаеце
3-я ас. ха́ўкае ха́ўкаюць
Прошлы час
м. ха́ўкаў ха́ўкалі
ж. ха́ўкала
н. ха́ўкала
Загадны лад
2-я ас. ха́ўкай ха́ўкайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час ха́ўкаючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ха́ўкаць несов., разг.

1. хвата́ть во́здух откры́тым ртом;

2. зева́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ха́ўкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм.

1. Хапаць паветра і выдыхаць раскрытым ротам; цяжка дыхаць. — Ліха бо ведае гэтага нездаляку, — падзівіўся сам сабе Ахвіцэрык. — Нядаўна ж ляжаў і ледзь хаўкаў. Даніленка. Панок зноў закашляўся і сціх. Ішоў ззаду за ўсімі, дыхаючы, як рыба на пяску, ажно хаўкаў. Пташнікаў.

2. Пазяхаць. — Яшчэ не прыдумаў. — Віця пазяхае. — Мабыць, пераспаў. Не даспіш, ці пераспіш — хаўкаеш, як сабака. Місько.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ха́ўкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Аднакр. да хаўкаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пераха́ўкнуць ’перабраць; выпіць, наліць болей, чым патрэбна, перабольшыць’, перахсіўкнута (безасаб.) ’пакладзена болей нормы’ (Шпіл., Нас.: лях., Сл. Брэс.), смал. перахаўкнуць, перахаўкнуць ’выпіць гарэлкі праз меру’. Да пера- (гл.) і хаўкаць ’хутка хапаць ротам’ — ад гукапераймання хаўк! — пра хуткі рух з адпаведным гукам, хаўкнуць ’хутка, прагна праглынуць’, параўн. ахапкам (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)