факты́чны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. факты́чны факты́чная факты́чнае факты́чныя
Р. факты́чнага факты́чнай
факты́чнае		 факты́чнага факты́чных
Д. факты́чнаму факты́чнай факты́чнаму факты́чным
В. факты́чны (неадуш.)
факты́чнага (адуш.)		 факты́чную факты́чнае факты́чныя (неадуш.)
факты́чных (адуш.)
Т. факты́чным факты́чнай
факты́чнаю		 факты́чным факты́чнымі
М. факты́чным факты́чнай факты́чным факты́чных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

факты́чны, -ая, -ае.

1. Які адлюстроўвае сапраўдны стан чаго-н., адпавядае фактам; заснаваны на дакументальнай дакладнасці або які адпавядае ёй.

Фактычныя звесткі.

Фактычныя доказы.

Фактычна (прысл.) ён з’яўляецца кіраўніком гэтай тэмы.

Фактычныя выклады.

2. Які існуе ў наяўнасці, але не ўзаконены юрыдычна.

Ф. шлюб.

|| наз. факты́чнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

факты́чны факти́ческий, факти́чный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

факты́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да факта (у 1, 2 знач.); які адпавядае фактам; сапраўдны. Фактычных доказаў на Тварыцкага не было: у той час ён, як і заўсёды, быў дома, нікуды .. не адыходзіў. Чорны. Сустракаюцца ў кнізе і фактычныя памылкі і недакладнасці. Шкраба. // Які існуе ў наяўнасці, але не ўзаконены юрыдычна. Фактычныя шлюбныя адносіны. □ Цяжка ўразіла ўсіх вестка аб арышце Багуцкага, фактычнага кіраўніка ўсіх дыверсій на чыгунцы. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

факти́чный факты́чны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

факти́ческий факты́чны;

факти́ческое доказа́тельство факты́чны до́каз;

факти́ческая сторона́ де́ла факты́чны бок спра́вы;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

распы́тванне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. распытваць — распытаць.

2. Пытанні, з дапамогай якіх што‑н. высвятляецца. [Міронаў] змог узяць для рамана фактычны матэрыял не з распытванняў.., а з уласнага вопыту. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бухгалтэ́рыя, -і, ж.

1. Тэорыя і практыка рахункаводства і дакументальнага гаспадарчага ўліку грашовых сродкаў.

2. мн. -і, -рый. Падліковы аддзел на прадпрыемстве, ва ўстанове.

○

Двайная бухгалтэрыя — метад уліку, пры якім кожная ўліковая аперацыя запісваецца двойчы: у прыходзе (дэбет) і расходзе (крэдыт).

◊

Двайная бухгалтэрыя —

1) пра дваістыя, двудушныя паводзіны, дзеянні;

2) пра двайны бухгалтарскі ўлік (фактычны і фіктыўны), які сведчыць пра схаваныя даходы.

|| прым. бухга́лтарскі, -ая, -ае.

Бухгалтарскія кнігі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэзідэ́нт, ‑а, М ‑нце, м.

1. Прадстаўнік імперыялістычнай дзяржавы ў пратэктараце (фактычны кіраўнік гэтага пратэктарату).

2. Дыпламатычны прадстаўнік адной дзяржавы ў другой па рангу ніжэй пасланніка.

3. Грамадзянін якой‑н. краіны, які пастаянна пражывае ў замежнай дзяржаве.

4. Тайны прадстаўнік разведкі ў пэўным раёне замежнай дзяржавы. Ноччу быў забіты бургамістр горада, немец па паходжанню і, мабыць, даўні рэзідэнт германскага абвера. Асіпенка.

[Ад лац. residens, residentis — які знаходзіцца, сядзіць на месцы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ная́ве ’сапраўды, на самай справе, у рэчаіснасці’ (ТСБМ), на́яве ’на вачах, увачавідкі’ (ТС), рус. ная́ве, наяви́, наяву́ ’на віду, яўна, бачна’, польск. na jawie ’не ў сне’, чэш. najevě ’адкрыта, яўна, у рэальнасці’, серб.-харв. на јави, балг. ная́ве ’не ў сне; яўна, адкрыта’, макед. најаве ’на віду, у рэальнасці’. Са спалучэння на і я́ве — месн. скл. назоўніка я́ва ’рэальнасць, рэчаіснасць’ (гл.), параўн. ст.-бел. наѧвѣ ў Евангеліі 1616 г. (Карскі 2-3, 76). Сюды ж ная́ўны ’прысутны, фактычны, існуючы’, ная́ўнасць ’існуючае ў рэальнасці; наяўнае ў пэўны момант’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)