ухілі́цца, ухілю́ся, ухі́лішся, ухі́ліцца; зак.
1. ад каго-чаго і без дап. Адхіліцца, адсунуцца ўбок, каб пазбегнуць чаго-н.
У. ад удару.
2. ад чаго. Адысці ад прамога напрамку.
Дарога ўхілілася ўлева.
3. перан., ад чаго. Пазбягаючы чаго-н., устараніцца, адмовіцца ад чаго-н.
У. ад прамога адказу.
У. ад абавязкаў.
|| незак. ухіля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. ухіле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ухілі́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ухілю́ся |
ухі́лімся |
| 2-я ас. |
ухі́лішся |
ухі́ліцеся |
| 3-я ас. |
ухі́ліцца |
ухі́ляцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ухілі́ўся |
ухілілі́ся |
| ж. |
ухілі́лася |
| н. |
ухілі́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ухілі́ся |
ухілі́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
ухілі́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ухілі́цца сов.
1. уклони́ться, уверну́ться;
у. ад уда́ру — уклони́ться (уверну́ться) от уда́ра;
2. (отойти от прямого направления) уклони́ться, отклони́ться;
даро́га ўхілі́лася ўпра́ва — доро́га уклони́лась впра́во;
3. перен. (устраниться от чего-л.) уклони́ться, удали́ться;
у. ад прамо́га адка́зу — уклони́ться от прямо́го отве́та;
у. ад тэ́мы — уклони́ться (удали́ться) от те́мы;
4. устрани́ться, отстрани́ться; уклони́ться; увильну́ть (от какого-л. дела);
у. ад абавя́зкаў — устрани́ться (уклони́ться) от обя́занностей;
у. ад рабо́ты — уклони́ться (увильну́ть) от рабо́ты
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ухілі́цца, ухілюся, ухілішся, ухіліцца; зак.
1. Адхіліцца ўбок, адхіснуцца. Жаўнер, на якога замахнуўся дзед, пабялеў, як палатно, і падаўся крута ўбок, каб ухіліцца ад сякеры. Колас.
2. Звярнуць, павярнуць у якім‑н. напрамку. [Сцяпанаў:] — Вяртаючыся дамоў, я знарок ухіліўся ад курсу ў правы бок. Алешка.
3. перан. Адысці, адхіліцца ад чаго‑н. асноўнага, першапачатковага. [Клёст:] — Э, сябры мае мілыя, ды мы ж ад тэмы ўхіліліся! Вася, налівай. Зробім яшчэ па адной. Шашкоў.
4. перан. Пазбавіцца ад чаго‑н. Міхал ідзе ды йдзе ў абходы, І не ўхілішся ад шкоды: То дуб ссякуць, бярозу зваляць. Колас. Нават самаму вопытнаму драматургу вельмі цяжка ўхіліцца ад памылак «тэхнічнага» характару. Ярош.
5. перан. Адмовіцца, устрымацца ад якіх‑н. учынкаў, дзеянняў. Няхай сабе і ноч ідзе, Не ўхілюся ад сустрэчы З усім, што прыйдзе да мяне. Буйло. Мне ўхіліцца б лепш тады адразу і ад спрэчак, і ад вашых спраў. Русецкі. // Пазбегнуць прамых, адкрытых выказванняў, меркаванняў. — А хіба мы з табой адны на свеце? — спытаўся я, каб ухіліцца ад адказу. Гарбук. — Дзе ж ты быў? — спытала маці. — Ды так, хадзіў поле аглядаць, сенажаці, — ухіліўся.. [Андрэй] ад прамога адказу. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отвильну́ть сов. адкруці́цца, ухілі́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
устарані́цца, -раню́ся, -ро́нішся, -ро́ніцца; зак.
Ухіліцца ад удзелу ў чым-н.
У. ад спраў.
|| незак. устараня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адмаўча́цца, -чу́ся, -чы́шся, -чы́цца; -чы́мся, -чыце́ся, -ча́цца; -чы́ся; зак. (разм.).
Прамаўчаць, ухіліцца ад адказу, гутаркі.
|| незак. адмо́ўчвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
увильну́ть сов., разг. увільну́ць, ухілі́цца, вы́круціцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
устрани́ться устарані́цца; (уклониться) ухілі́цца; (отойти) адысці́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ухіля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца.
Незак. да ухіліцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)