утулі́цца, -улю́ся, -у́лішся, -у́ліцца; зак., у што.
1. Уткнуўшыся, прыціснуцца да чаго-н.
У. тварам у падушку.
2. Захутацца ў што-н.
У. ў каўнер.
|| незак. уту́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
утулі́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
утулю́ся |
уту́лімся |
| 2-я ас. |
уту́лішся |
уту́ліцеся |
| 3-я ас. |
уту́ліцца |
уту́ляцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
утулі́ўся |
утулі́ліся |
| ж. |
утулі́лася |
| н. |
утулі́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
утулі́ся |
утулі́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
утулі́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
утулі́цца сов.
1. (у што) уткну́ться; прижа́ться (к чему);
2. заку́таться;
у. ў каўне́р — заку́таться в воротни́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
утулі́цца, утулюся, утулішся, утуліцца; зак.
1. Уткнуўшыся, прыціснуцца да чаго‑н. Гэля маўчала, утуліўшыся тварам у падушку. Гартны. Кастусь Прыбыткоўскі.. убачыў, што Мішурын шпурнуў гранату пад танк і сам кінуўся на зямлю і ўтуліўся ў яе. Чорны. // Адасобіцца, схавацца куды‑н. Васіль яшчэ глыбей утуліўся ў змрочны куток вагона і думаў, думаў, прыкрыўшы вочы. Пестрак.
2. Захутацца ў што‑н. Мы ўтуліліся ў сваё, даволі лёгкае адзенне, сцішыліся і слухалі гутарку вады з вадою. Сташэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уту́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да утуліцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уту́львацца несов.
1. (у што) утыка́ться; прижима́ться (к чему);
2. заку́тываться; см. утулі́цца 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уну́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; зак.
1. у што. Утуліцца ў што-н. або, паваліўшыся з разгону наперад, уткнуцца тварам у зямлю, снег і пад.
У. ў падушку.
З разгону ў. тварам у пясок.
2. у што. Захапіўшыся, паглыбіцца ў што-н.
У. ў чытанне.
3. Апусціць галаву, панурыцца.
У. і маўчаць.
|| незак. уну́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уну́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
1. Утуліцца ў што‑н. [Караба] зноў унурыўся галавой у падушку і адразу захроп. Асіпенка. // Паваліўшыся з разгону наперад, уткнуцца тварам у снег, зямлю і пад. Толя ўпаў каля нейкага драўлянага доміка і ўнурыўся тварам у пясок. Якімовіч.
2. Захапіўшыся, паглыбіцца ў што‑н., задумацца. У дарозе людзі паводзяць сябе па-рознаму: хто пазірае ў акно, хто ўнурыцца ў чытанне, а хто не можа маўчаць і з незнаёмымі. Марціновіч. Адам на момант змоўк. Схіліўся над варштатам, унурыўся ў чарцёж. Мыслівец. // Апусціць галаву, панурыцца. Пракоп адчуў сябе пабітым і адзінокім. Унурыўся і маўчаў. Колас. [Мужчыны] вядуць на перакур купкай, а.. [Мацей] воддаль прыткнецца, закурыць, унурыцца і маўчыць. Пальчэўскі.
3. Пільна, не зводзячы вачэй, глядзець на каго‑, што‑н. Зачуўшы крокі, .. [хлопец] спалохана ўстрапянуўся, агледзеў Ілью з галавы да ног, потым зноў унурыўся ў агонь. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)