усплы́сці
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
усплыву́ |
усплывё́м |
| 2-я ас. |
усплыве́ш |
усплывяце́ |
| 3-я ас. |
усплыве́ |
усплыву́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
усплы́ў |
усплылі́ |
| ж. |
усплыла́ |
| н. |
усплыло́ |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
усплыві́ |
усплыві́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
усплы́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
усплы́сці сов., прям., перен. всплыть; (об образах, воспоминаниях — ещё) встать;
наве́рх ~лыло́ мно́ства мале́нькіх ры́бак — наве́рх всплы́ло мно́жество ма́леньких ры́бок;
пе́рад вачы́ма ўсплыў знаёмы во́браз — пе́ред глаза́ми всплыл (встал) знако́мый о́браз;
зноў ~лыло́ гэ́та пыта́нне — сно́ва всплыл э́тот вопро́с;
◊ у. наве́рх — всплыть на пове́рхность (нару́жу)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
усплы́сці і усплы́ць, -ыву́, -ыве́ш, -ыве́; -ывём, -ывяце́, -ыву́ць; усплы́ў, -лыла́, -ло́; зак.
1. Узняцца з глыбіні вады на паверхню.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Стаць вядомым, выкрыцца, выявіцца.
Зноў усплыло гэта пытанне.
У. наверх або на паверхню (выявіцца, стаць вядомым).
|| незак. усплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
усплы́сці і усплы́ць, ‑плыву, ‑плывеш, ‑плыве; ‑плывём, ‑плывяце; пр. усплыў, ‑плыла, ‑ло; зак.
1. Узняцца з глыбіні вады на паверхню. Бервяно з разгону ўдарылася ў човен і перакуліла яго. Захарка і Уладзік апынуліся ў бурлівай рацэ. Першым усплыў на паверхню Уладзік. Сіняўскі. Вось звер усплыў, але тут жа прагучаў стрэл, і морж знік з вачэй разам з паплаўком. Бяганская. // Паказацца, з’явіцца. Над морам, над цёплым узбярэжжам, над садам усплыў месяц — вялікі, белы, ясны. Лось. З-за лесу ўсё вышэй уставала сонца. Калючы, яшчэ халодны шар яго ўсплыў над вершалінамі і, нібы здзіўлены, на імгненне застыў на месцы. Хадановіч. / у перан. ужыв. З лагчыны ў туманным хмызе Усплыў нейкі дзіўны гук — Быццам там З-пад лядка прабіўся І забулькаў у лозах Раўчук... Арочка. Скора, скора з выраю, З цёплага паўдня, З песняй жураўлінаю Ўсплыве вясна. Кляшторны. // перан. Паўстаць, з’явіцца ў памяці, думках і пад. Нешта далёкае, даўно забытае ўсплыло і трывожна затрымцела ў маёй душы. Палтаран. Па дарозе зноў у думках усплыло мінулае. Дуброўскі.
2. перан. Стаць вядомым, выкрыцца, выявіцца. Зноў усплыло гэта пытанне. □ Нарэшце й Жору, акрамя Дачкі, Фаміч меў на прыкмеце. Вось так Супонькава імя Усплыло, вядомым стала ў свеце. Бачыла.
•••
Усплысці (усплыць) наверх (на паверхню) — тое, што і выйсці наверх (на паверхню) (гл. выйсці).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усплы́ць сов., см. усплы́сці
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
усплыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да усплысці, усплыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усплыва́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. усплываць — усплысці, усплыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
всплы́ть сов., прям., перен. усплы́сці, усплы́ць, мног. паўсплыва́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́нырнуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак.
1. Нырнуўшы, усплысці, паказацца з вады.
2. перан. Раптоўна з’явіцца.
Месяц вынырнуў з туману.
|| незак. выныра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і выны́рваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
усплыва́ць несов., прям., перен. всплыва́ть; (об образах, воспоминаниях — ещё) встава́ть; см. усплы́сці
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)