усплы́сці

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. усплыву́ усплывё́м
2-я ас. усплыве́ш усплывяце́
3-я ас. усплыве́ усплыву́ць
Прошлы час
м. усплы́ў усплылі́
ж. усплыла́
н. усплыло́
Загадны лад
2-я ас. усплыві́ усплыві́це
Дзеепрыслоўе
прош. час усплы́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

усплы́сці сов., прям., перен. всплыть; (об образах, воспоминаниях — ещё) встать;

наве́рх ~лыло́ мно́ства мале́нькіх ры́бак — наве́рх всплы́ло мно́жество ма́леньких ры́бок;

пе́рад вачы́ма ўсплыў знаёмы во́браз — пе́ред глаза́ми всплыл (встал) знако́мый о́браз;

зноў ~лыло́ гэ́та пыта́нне — сно́ва всплыл э́тот вопро́с;

◊ у. наве́рх — всплыть на пове́рхность (нару́жу)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

усплы́сці і усплы́ць, -ыву́, -ыве́ш, -ыве́; -ывём, -ывяце́, -ыву́ць; усплы́ў, -лыла́, -ло́; зак.

1. Узняцца з глыбіні вады на паверхню.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Стаць вядомым, выкрыцца, выявіцца.

Зноў усплыло гэта пытанне.

У. наверх або на паверхню (выявіцца, стаць вядомым).

|| незак. усплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

усплы́сці

1. áuftauchen vi (s); an der Óberfläche erschéinen*;

2. перан. áuftauchen vi (s), zum Vórschein kómmen*;

гэ́тае пыта́нне ўсплы́ло́ то́лькі сёння diese Fráge kam erst héute aufs Tapét; diese Fráge wurde erst héute áufgeworfen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

усплы́сці і усплы́ць, ‑плыву, ‑плывеш, ‑плыве; ‑плывём, ‑плывяце; пр. усплыў, ‑плыла, ‑ло; зак.

1. Узняцца з глыбіні вады на паверхню. Бервяно з разгону ўдарылася ў човен і перакуліла яго. Захарка і Уладзік апынуліся ў бурлівай рацэ. Першым усплыў на паверхню Уладзік. Сіняўскі. Вось звер усплыў, але тут жа прагучаў стрэл, і морж знік з вачэй разам з паплаўком. Бяганская. // Паказацца, з’явіцца. Над морам, над цёплым узбярэжжам, над садам усплыў месяц — вялікі, белы, ясны. Лось. З-за лесу ўсё вышэй уставала сонца. Калючы, яшчэ халодны шар яго ўсплыў над вершалінамі і, нібы здзіўлены, на імгненне застыў на месцы. Хадановіч. / у перан. ужыв. З лагчыны ў туманным хмызе Усплыў нейкі дзіўны гук — Быццам там З-пад лядка прабіўся І забулькаў у лозах Раўчук... Арочка. Скора, скора з выраю, З цёплага паўдня, З песняй жураўлінаю Ўсплыве вясна. Кляшторны. // перан. Паўстаць, з’явіцца ў памяці, думках і пад. Нешта далёкае, даўно забытае ўсплыло і трывожна затрымцела ў маёй душы. Палтаран. Па дарозе зноў у думках усплыло мінулае. Дуброўскі.

2. перан. Стаць вядомым, выкрыцца, выявіцца. Зноў усплыло гэта пытанне. □ Нарэшце й Жору, акрамя Дачкі, Фаміч меў на прыкмеце. Вось так Супонькава імя Усплыло, вядомым стала ў свеце. Бачыла.

•••

Усплысці (усплыць) наверх (на паверхню) — тое, што і выйсці наверх (на паверхню) (гл. выйсці).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

усплы́ць сов., см. усплы́сці

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

усплыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да усплысці, усплыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

усплыва́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. усплываць — усплысці, усплыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

всплы́ть сов., прям., перен. усплы́сці, усплы́ць, мног. паўсплыва́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́нырнуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак.

1. Нырнуўшы, усплысці, паказацца з вады.

2. перан. Раптоўна з’явіцца.

Месяц вынырнуў з туману.

|| незак. выныра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і выны́рваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)