успе́рціся
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
узапру́ся |
узапро́мся |
| 2-я ас. |
узапрэ́шся |
узапраце́ся |
| 3-я ас. |
узапрэ́цца |
узапру́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
успё́рся |
успе́рліся |
| ж. |
успе́рлася |
| н. |
успе́рлася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
узапры́ся |
узапры́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
успё́ршыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
успе́рціся сов., разг.
1. опере́ться, облокоти́ться;
у. на стол — опере́ться (облокоти́ться) на стол;
2. взобра́ться;
у. на гару́ — взобра́ться на́ гору;
3. ра́но встать;
4. (на что-нибудь) напоро́ться;
у. на драцяну́ю агаро́джу — напоро́ться на про́волочное огражде́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
успе́рціся, узапруся, узапрэшся, узапрэцца; узапромся, узапрацеся; пр. успёрся, ‑перлася; зак.
Разм.
1. Абаперціся, аблакаціцца на каго‑, што‑н. Стары давалокся да стала знясілены, усцягнуўся на край лавы і ўспёрся ўпалымі грудзямі на стол. Кірэенка. Нехта зноў свіснуў, ужо трохі смялей. Чалавек адказаў яму такім жа свістам і зноў успёрся на локаць. Крапіва. — Не, мне няцяжка, — бадзёра адказвае Косцік. А самому робіцца шкада маткі. Вунь якая яна. Белая і ледзь ідзе. — Ты ўзапрыся на мяне, узапрыся, пойдзем памаленьку, — гаворыць ён. Арабей.
2. Узлезці, узабрацца куды‑н., на што‑н. Адась успёрся на [плот] і пачаў глядзець на балота пад узгоркам. Чорны.
3. Рана ўстаць. Успёрся ў такую рань. □ А заспяваюць другія пеўні — ногі самі сабой ссоўваюцца з ложка. Дзіва — і мёртвы ўстаў бы, калі стары, крэкчучы, успёрся, пачаў сноўдацца па хаце. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
успіра́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да усперціся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўспіра́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Разм. Усперціся — пра ўсіх, многіх. Паўспіраўшыся локцямі на маленькі столік, штосьці як бы разглядалі на ім чатыры дзяўчыны. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
облокоти́ться абапе́рціся, аблакаці́цца, успе́рціся;
он сиде́л, облокоти́вшись на стол ён сядзе́ў, успёршыся на стол.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абле́гчыся, ‑ляжацца; зак.
Разм.
1. Абаперціся, усперціся. Ён [Ткачук] грузна аблёгся на наш хісткі столік, добра зацягнуўся цыгарэтай. Быкаў.
2. Прыйсці да звычайнага стану рэчаў; уладкавацца. І прыйшлі дамоў з такім пачуццём, нібы ўсё ўжо больш-менш добра, усё сяк-так абляглося, стала на сваё месца. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абаперціся, усперціся, налегчы, узлегчы, аблакаціцца, узлакаціцца
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)