уско́чыць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
уско́чу |
уско́чым |
| 2-я ас. |
уско́чыш |
уско́чыце |
| 3-я ас. |
уско́чыць |
уско́чаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
уско́чыў |
уско́чылі |
| ж. |
уско́чыла |
| н. |
уско́чыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
уско́ч |
уско́чце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
уско́чыўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
уско́чыць, -чу, -чыш, -чыць; зак.
1. на каго-што. Скокнуўшы, апынуцца дзе-н.
У. на лаўку.
2. Хуткім рухам падняцца з месца.
У. ад спалоху.
3. у што. Скочыць у сярэдзіну чаго-н.
У. у лодку.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раптам з’явіцца, узнікнуць (пра прышч, нарыў і пад.).
На лбе ўскочыў гузак.
5. у што. Імкліва ўвайсці, сілай уварвацца куды-н.
Байцы ўскочылі ў горад.
6. у што. Трапіць куды-н. выпадкова.
У. у яму.
|| незак. уска́кваць, -аю, -аеш, -ае (да 1—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уско́чыць сов.
1. (быстро встать) вскочи́ть;
2. вскочи́ть, вбежа́ть;
хло́пчык уско́чыў у ха́ту — ма́льчик вскочи́л (вбежа́л) в избу́;
3. (на что-л.) вскочи́ть, вспры́гнуть;
у. на ла́ўку — вскочи́ть на скаме́йку;
4. (во что-л.) вскочи́ть, впры́гнуть;
у. у ло́дку — вскочи́ть (впры́гнуть) в ло́дку;
5. перен., разг. (о нарыве, волдыре и т.п.) вскочи́ть;
на лбе ўско́чыў гуза́к — на лбу вскочи́ла ши́шка;
6. (войти стремительно, силой) ворва́ться;
байцы́ ўско́чылі ў го́рад — бойцы́ ворвали́сь в го́род;
7. (въехать вскачь на лошади) вскака́ть;
8. угоди́ть, попа́сть;
у. у я́му — угоди́ть (попа́сть) в я́му;
◊ вось дык ~чыў! — вот так попа́лся!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уско́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.
1. Хутка ўстаць, падняцца з месца. Сёмка паволі ўзняўся з канапы. Следам за ім борздзенька ўскочыў Харытон Ігнатавіч. Васілёнак. Не помнячы сябе, Грэчка стаў адпаўзаць назад, потым ускочыў і пабег. Мележ.
2. Скочыць на каго‑, што‑н. Сувязны ўскочыў на каня і паскакаў. М. Ткачоў. Салдат спрытна ўскочыў на падножку і ў момант апынуўся ў прасторнай кабіне самазвала. Васілевіч. Ускочыць на падаконнік, адвярнуць шпінгалеты — секунда часу. Вось толькі не была б прыбіта цвікамі рама. Хомчанка. // у што. Скочыць у сярэдзіну чаго‑н. Ускочыць у лодку. □ Лабановіч выбег на платформу і ўскочыў у першы пасажырскі вагон. Колас.
3. перан. Узнікнуць (аб прышчах, нарывах і пад.). Ускочылі мазалі на руках. □ На лбе ўскочыў гуз, але Андрыян не адчуваў болю. Марціновіч.
4. у што. Імкліва ўвайсці, сілай уварвацца куды‑н. Раптам адчыніліся дзверы і за мной у хату ўскочылі ўзрадаваныя дзеці. Ляўданскі. Група прарыву ўскочыла ў лес і адным ударам выбіла адтуль фашыстаў. Новікаў.
5. у што. Трапіць, папасці выпадкова куды‑н. Спалоханыя коні рванулі наперад, але колы таратайкі.. ускочылі ў правал. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
впры́гнуть сов. уско́чыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вспры́гнуть сов. уско́чыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вскака́ть сов. (въехать вскачь) уско́чыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нахапі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -хо́піцца; зак.
1. Нечакана настаць, надысці.
Дзень нахапіўся неўзаметку.
2. Ускочыць, з’явіцца на чым-н. (разм.).
На лбе нахапіўся гуз.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гэ́цнуць
‘падскочыць, ускочыць’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
гэ́цну |
гэ́цнем |
| 2-я ас. |
гэ́цнеш |
гэ́цнеце |
| 3-я ас. |
гэ́цне |
гэ́цнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
гэ́цнуў |
гэ́цнулі |
| ж. |
гэ́цнула |
| н. |
гэ́цнула |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
гэ́цні |
гэ́цніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
гэ́цнуўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)