упіра́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. упіра́юся упіра́емся
2-я ас. упіра́ешся упіра́ецеся
3-я ас. упіра́ецца упіра́юцца
Прошлы час
м. упіра́ўся упіра́ліся
ж. упіра́лася
н. упіра́лася
Загадны лад
2-я ас. упіра́йся упіра́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час упіра́ючыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

упіра́цца несов.

1. в разн. знач. упира́ться;

2. упря́миться, арта́читься;

1, 2 см. упе́рціся 1, 2;

3. страд. впира́ться; вта́скиваться, ввола́киваться; см. упіра́ць 1, 2

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

упіра́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да уперціся (у 1–3 знач.).

2. Зал. да упіраць (гл. уперці ў 1, 2 знач.).

•••

Упірацца рукамі і нагамі — рашуча, настойліва супраціўляцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

упе́рціся, упру́ся, упрэ́шся, упрэ́цца; упро́мся, упраце́ся, упру́цца; упёрся, упе́рлася; упры́ся; зак.

1. чым у што. Уперці канец якога-н. прадмета для апоры, супраціўлення, адштурхвання.

У. рукамі ў сцяну.

У. вяслом у дно.

2. у каго-што. У час руху наткнуцца на каго-, што-н., выявіць якую-н. перашкоду.

Мы ехалі, ехалі і ўпёрліся ў плот.

Справа ўпёрлася ў непрадбачаную цяжкасць (перан.).

3. перан., на чым і без дап. Упарта не згадзіцца з чым-н., на што-н.; занаравіцца (пра жывёл).

Упёрся на сваім.

Конь упёрся і ні з месца.

4. З цяжкасцю або без дазволу ўвайсці куды-н.; улезці ў што-н. (разм.).

Упёрся ў хату з бруднымі нагамі.

Уперліся ў багну.

|| незак. упіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 1—3 знач.).

|| наз. упо́р, -у, м. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нату́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; незак.

Наравіцца, упірацца, упарціцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

брыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Пра капытных: біць нагамі, брыкаць.

Конь брыкаецца.

2. перан. Упарціцца, упірацца (разм.).

З ім гаворыш, а ён брыкаецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

упо́рствовать несов. упа́рціцца, упіра́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ерепе́ниться несов., прост. упіра́цца; гарачы́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

супроти́вничать несов., прост. праці́віцца, упіра́цца;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

арта́читься несов., разг. упіра́цца, нараві́цца, упа́рціцца;

полно тебе арта́читься го́дзе табе́ нараві́цца (упіра́цца).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)