упаўзці́, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; упо́ўз, упаўзла́, -ло́; -зі́; зак.
Улезці, забрацца куды-н. паўзком.
Жук упоўз у шчыліну.
|| незак. упаўза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упаўзці́
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
упаўзу́ |
упаўзё́м |
| 2-я ас. |
упаўзе́ш |
упаўзяце́ |
| 3-я ас. |
упаўзе́ |
упаўзу́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
упо́ўз |
упаўзлі́ |
| ж. |
упаўзла́ |
| н. |
упаўзло́ |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
упаўзі́ |
упаўзі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
упо́ўзшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
упаўзці́ сов.
1. вползти́;
змяя́ ўпаўзла́ ў нару́ — змея́ вползла́ в нору́;
2. перен., разг. (с трудом войти) вползти́, втащи́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упаўзці́, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; ‑зём, ‑зяце; пр. упоўз, упаўзла, ‑ло; зак.
1. Паўзучы, узлезці ўнутр чаго‑н. (аб паўзунах, насякомых). Змяя ўпаўзла ў нару. Жук упоўз у шчыліну.
2. Паўзком забрацца куды‑н. А старэйшы сын дык упоўз у хату на каленях, ледзьве цераз парог перабраўся. Чорны. // перан. Разм. З цяжкасцю, павольна ўвайсці куды‑н. У дзверы ўпоўз тоўсценькі, чырвоненькі, нібы пераспелая вішня, віцэ-прэзідэнт сталёвай кампаніі. Мікуліч.
3. перан. Разм. Закрасціся, пранікнуць (пра страх, трывогу, сумненне і пад.). І ва ўсё гэтае буянае свята раптам упаўзла трывога. Караткевіч. / у вобразным ужыв. І прыйшоў такі час, калі на падворак Гарася ўпаўзла цішыня, упаўзла і пасялілася на ім назаўсёды. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упаўза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да упаўзці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упаўза́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. упаўзаць — упаўзці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вползти́ сов.
1. упаўзці́;
2. (наверх) успаўзці́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)