улада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. кім-чым. Мець у сваёй уласнасці.

У. крыніцамі сыравіны.

2. чым. Мець якія-н. якасці, уласцівасці.

У. добрым голасам.

3. чым. Дзейнічаць, рухаць часткамі свайго цела.

Не ў. правай рукой.

4. перан., кім. Трымаць у сваёй уладзе, падпарадкоўваць сабе, кіраваць.

Адна думка ўладала ім.

|| наз. улада́нне, -я, н. (да 1 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

улада́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. улада́ю улада́ем
2-я ас. улада́еш улада́еце
3-я ас. улада́е улада́юць
Прошлы час
м. улада́ў улада́лі
ж. улада́ла
н. улада́ла
Загадны лад
2-я ас. улада́й улада́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час улада́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

улада́ць несов.

1. владе́ть, облада́ть;

у. крыні́цамі сыраві́ны — владе́ть (облада́ть) исто́чниками сырья́;

у. бага́ццем — владе́ть (облада́ть) бога́тством;

2. (держать в своей власти) владе́ть; управля́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

улада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. Мець у сваёй уласнасці, распараджацца кім‑, чым‑н. Уладаць крыніцамі сыравіны. □ [Чалавек:] — Не відаць ні табе, ні такім, як ты, беднякам дабра да таго часу, пакуль цар і багацеі ўсім будуць уладаць і ў сваіх руках уладу трымаць. Якімовіч.

2. Мець якія‑н. якасці, уласцівасці. [Старэйшая дзяўчына] ўладала тым хараством вобліку, калі не замінае нічога лішняга, нічога не дадасі і нічога не паправіш. Лужанін.

3. Дзейнічаць, рухаць часткамі свайго цела. [Салдат:] «І нага сапсавана, і правай рукой я, на ліха, бадай не ўладаю...» Дубоўка.

4. перан. Трымаць у сваёй уладзе; ахопліваць (пра пачуцці, думкі і пад.). Многа яшчэ дзён туляўся .. [Адам] паблізу свайго дома, але ні разу не зайшоў пабачыцца з бацькам: страх быць злоўленым уладаў ім бесперапынна. Чорны. Адзінае пачуццё ўладала Загорскім: неўразуменне. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

саўлада́ць², -а́ю, -а́еш, -а́е; незак. (спец.).

Уладаць чым-н. сумесна з кім-н.

|| наз. саўлада́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

улада́нне, -я, н.

1. гл. уладаць.

2. мн. -і, -яў. Нерухомая маёмасць, зямельны ўчастак (таксама пра дзяржаўныя тэрыторыі).

Вялізныя ўладанні.

Каланіяльныя ўладанні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

саўлада́ць

‘уладаць сумесна’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. саўлада́ю саўлада́ем
2-я ас. саўлада́еш саўлада́еце
3-я ас. саўлада́е саўлада́юць
Прошлы час
м. саўлада́ў саўлада́лі
ж. саўлада́ла
н. саўлада́ла
Загадны лад
2-я ас. саўлада́й саўлада́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час саўлада́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

паўлада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм. Уладаць некаторы час. [Бухча:] Каб толькі хутарам паўладаць мог я яшчэ. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жондзіць ’гатаваць страву’ (клец., Жыв. сл., 180). З польск. rządzić ’уладаць, кіраваць’, дыял. ’быць у парадку’; параўн. przyrządzać ’рыхтаваць ежу, лекі’. Магчыма, з пэўнага дыялектнага семантычнага варыянта, а магчыма, у выніку адцягнення з прэфіксальнага варыянта.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

облада́ть несов.

1. улада́ць; вало́даць;

облада́ть исто́чниками сырья́ улада́ць крыніца́мі сыраві́ны;

2. (иметь какие-л. качества) мець;

облада́ть хоро́шим слу́хом мець до́бры слых;

облада́ть пра́вом мець пра́ва;

облада́ть хоро́шим здоро́вьем мець до́брае здаро́ўе;

облада́ть тала́нтом мець та́лент.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)