узарва́цца, -ву́ся, -ве́шся, -ве́цца; -вёмся, -вяце́ся, -ву́цца; -ві́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разбурыцца ад узрыву.
Граната ўзарвалася.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Парушыцца (пра цішыню і пад.).
Цішыня ўзарвалася.
Зала ўзарвалася ад апладысментаў.
3. перан. Не стрымаць свайго абурэння, вельмі раззлавацца (разм.).
Ён цярпеў-цярпеў і ўзарваўся.
|| незак. узрыва́цца, -а́юся, -ае́шся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узарва́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
узарву́ся |
узарвё́мся |
| 2-я ас. |
узарве́шся |
узарвяце́ся |
| 3-я ас. |
узарве́цца |
узарву́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
узарва́ўся |
узарва́ліся |
| ж. |
узарва́лася |
| н. |
узарва́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
узарві́ся |
узарві́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
узарва́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
узарва́цца сов.
1. (разрушиться от взрыва) взорва́ться;
2. перен., разг. (крайне рассердиться) взорва́ться, разозли́ться;
ён цярпе́ў-цярпе́ў і ўзарва́ўся — он терпе́л-терпе́л и взорва́лся (разозли́лся)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узарва́цца, ‑рвуся, ‑рвешся, ‑рвецца; ‑рвёмся, ‑рвяцеся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разбурыцца ад узрыву; разарвецца, разляцецца на часткі. І раптам пад ногі .. [фашыстам] паляцела з-за машыны граната. Але не ўзарвалася. Яўген не выцягнуў чаку. Новікаў. Снарад, відаць, прабіў браню, бо танк узарваўся. Шамякін. // Разбурыцца ад напору знутры. На таполях узарваліся клейкія набрынялыя пупышкі, і на налітых цяжкім сокам галінах успыхнулі зеленаватыя іскрынкі. Лукша. / у перан. ужыв. Хто можа паручыцца, што перамір’е не ўзарвецца?.. Васілевіч.
2. перан. Парушыцца (пра цішыню і пад.). У зале на момант стала ціха-ціха. І раптам цішыня ўзарвалася. Шыцік. / у перан. ужыв. Калі ж зал узарвецца громам, Я хвіліну стаю ўтрапёная, Схамянуся — бягу за кулісы, Забываючы зноў пра паклон... Арочка.
3. перан. Разм. Выйсці з сябе, абурыцца, вельмі раззлавацца. Андрэй цярпеў-цярпеў, нарэшце, узарваўся. — Ідзі ты к чорту! — зароў дзікім голасам, павярнуўшыся да Яна. Чарнышэвіч. — Ды ў тваёй жа брыгадзе людзей — як у добрым палку! — зноў узарваўся Баркевіч. Шашкоў.
4. Разм. Усхапіцца, ускочыць. Сурвільчык раптам узарваўся з месца, хапіў з-пад стала збан вады і лінуў на Адася. Чорны. Завішнюк .. будзе доўга так сядзець — як і ўчора. Сядзець і думаць... Пасля ўзарвецца са свайго пня, як утрапёны, і будзе крычаць аж да самага вечара. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узрыва́цца гл. узарвацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паўзрыва́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́ецца; зак.
Узарвацца — пра ўсё, многае.
Снарады паўзрываліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паўзрыва́цца, ‑аецца; зак.
Узарвацца — пра ўсё, многае. Снарады паўзрываліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́бухнуць
‘узарвацца; нечакана пачацца’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
вы́бухне |
вы́бухнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́бухнуў |
вы́бухнулі |
| ж. |
вы́бухнула |
| н. |
вы́бухнула |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́бухнуўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Вы́бухнуць ’узарвацца, успыхнуць’ (БРС, Байк. і Некр., Гарэц.). Ад бу́хнуць ’стукнуць, гупнуць’; параўн. выбух.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
взорва́ться
1. узарва́цца, вы́бухнуць; (подорваться) падарва́цца, (разрушиться) разбуры́цца;
2. перен., разг. абу́рыцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)