уе́сці, уе́м, уясі́, уе́сць; уядзі́м, уясце́, уяду́ць; уе́ў, уе́ла; уе́ш; зак.
1. што і без дап. (пераважна з адмоўем). Пражаваць, з’есці.
Сала такое салёнае, што не ў.
2. перан., каго (што). Укалоць заўвагай, рэплікай (разм.).
|| незак. уяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уе́сці
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
уе́м |
уядзі́м |
| 2-я ас. |
уясі́ |
уясце́ |
| 3-я ас. |
уе́сць |
уяду́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
уе́ў |
уе́лі |
| ж. |
уе́ла |
| н. |
уе́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
уе́ш |
уе́шце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
уе́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
уе́сці сов.
1. смочь есть;
тако́е салёнае, што не ўясі́ — тако́е солёное, что не смо́жешь есть;
2. уе́сть, уязви́ть, уколо́ть;
ну і ўеў жа я яго́ сяго́ння! — ну и уе́л (уязви́л, уколо́л) же я его́ сего́дня!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уе́сці, уем, уясі, уесць; уядзім, уясце, уядуць; пр. уеў, уела; заг. уеш; зак.
1. што і без дап. (пераважна з адмоўем «не»). Узяць у рот, пражаваць, з’есці. Не ўесці мяса. Сала салёнае, што не ўесці.
2. (з адмоўем «не»). Разм. Паесці. [Гвардыян:] — А гаспадарка — ёй трэба догляд. І не ўясі, не адпачнеш ніколі як людзі. Зарэцкі.
3. перан.; каго. З’едліва паддзець, укалоць. Такі ўеў Мікола скептычна настроенага да яго гістарычных вышукаў Цішку. Навуменка. Пайшлі ў разведку боем — далі фельетон у газеце. За жывое, як кажуць, уелі. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уяда́ць несов. уеда́ть, уязвля́ть, ука́лывать; см. уе́сці 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уе́сть сов., прост.
1. (измучить, замучить) зае́сці, загры́зці;
2. (уязвить, поддеть) уе́сці, падкало́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уяда́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да уесці (у 3 знач.).
2. Абл. Сварыцца. Жанчына не пераставала ўядаць. То сілком саджала малога на калені, то станавіла яго на ногі і бязлітасна выцірала яму носік, прыгаворваючы. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)