уварва́ць, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак.
1. што і чаго. Хуткім рухам вырваць невялікую частку чаго-н.
У. жменю сена.
У. грошай (перан.). У. часу для размовы (перан.: выкраіць).
2. што і чаго. Прымусіць каго-н. патраціць час, энергію, сілы і пад. (разм.).
Колькі ён мне здароўя ўварваў!
3. каго і без дап. Укусіць.
Сабака ўварваў за нагу.
|| незак. урыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ува́рваць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ува́рваю |
ува́рваем |
| 2-я ас. |
ува́рваеш |
ува́рваеце |
| 3-я ас. |
ува́рвае |
ува́рваюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ува́рваў |
ува́рвалі |
| ж. |
ува́рвала |
| н. |
ува́рвала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ува́рвай |
ува́рвайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ува́рваючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
уварва́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
уварву́ |
уварвё́м |
| 2-я ас. |
уварве́ш |
уварвяце́ |
| 3-я ас. |
уварве́ |
уварву́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
уварва́ў |
уварва́лі |
| ж. |
уварва́ла |
| н. |
уварва́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
уварві́ |
уварві́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
уварва́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ува́рваць несов.
1. в разн. знач. ува́ривать;
2. тех. вва́ривать;
1, 2 см. увары́ць
уварва́ць сов.
1. прям., перен. (выдернуть) урва́ть;
у. жме́ню се́на — урва́ть клок се́на;
ён імкне́цца пабо́льш у. — он стреми́тся побо́льше урва́ть;
у. во́льную хвілі́ну — урва́ть свобо́дную мину́ту;
2. (укусить) хвати́ть;
саба́ка ўварва́ў за нагу́ — соба́ка хвати́ла за́ ногу;
3. разг. отня́ть;
ко́лькі ты мне здаро́ўя ўварва́ў! — ско́лько ты у меня́ здоро́вья о́тнял!;
◊ у. кусо́к — урва́ть (отхвати́ть) кусо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ува́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да уварыць.
уварва́ць, ‑рву́, ‑рве́ш, ‑рве́; ‑рвём, ‑рвяце́; зак., што і чаго.
1. Вырваць хуткім рухам невялікую частку чаго‑н. Уварваць жменю сена. // перан. Здабыць, прысвоіць сабе нейкую колькасць чаго‑н. [Уладзік:] — Я грошы не збіраю і не кладу ў паклад. Што ўварву — прагуляю. Крапіва. [Стэфа:] — Усё выведаў [Юхім], усё выглядзеў і з’явіўся. Як груган, каб сабе што ўварваць. Савіцкі.
2. перан. З цяжкасцю вылучыць, выкраіць (пра час). Часамі можна і ўдзень часіну ўварваць. Чорны. У мяне зусім не стала вольнага часу, рэдка калі ўварвеш якую гадзіну, каб пайсці ў кіно ці парк. Ус.
3. Разм. Заставіць каго‑н. патраціць час, энергію, сілы і пад. Колькі ён мне здароўя ўварваў!
4. Укусіць. Сабака ўварваў за нагу.
•••
Уварваць кусок (кавалак) — захапіць сабе частку якога‑н. багацця, атрымаць прыбытак з чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вва́ривать несов. ува́рваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ува́ривать несов. ува́рваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
урва́ць сов., см. уварва́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
урва́ть сов., разг., в разн. знач. уварва́ць;
урва́ть клок се́на уварва́ць жме́ню се́на;
урва́ть свобо́дную мину́ту для разгово́ра уварва́ць во́льную хвілі́ну для размо́вы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)