Туркі́

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. Туркі́
Р. Турко́ў
Д. Турка́м
В. Туркі́
Т. Турка́мі
М. Турка́х

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ту́ркі, -аў, адз. ту́рак, -рка, м.

Народ, які складае асноўнае насельніцтва Турцыі.

|| ж. турча́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

|| прым. турэ́цкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ту́ркі, ‑аў; адз. турак, ‑рка, м.; турчанка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. турчанкі, ‑нак; ж.

Народ, які складае асноўнае насельніцтва Турцыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Туркі́-баркі́ — пра вялікі шлях, вялікую адлегласць (Нар. лекс., Вушац. сл., Рэг. сл. Віц.): туркі́‑баркі́ выхадзілі і нічога не знайшлі (Гіл.), туркі́ ‘тс’ (дзісн., Бел. дыял. 3), туркі́‑буркі́ ‘тс’: туркі́‑буркі́ прайшла, а дом найшла (брасл., Ліцв.), сюды ж ту́ркі‑ба‑ту́ркі ‘тс’: ту́ркі‑бату́ркі прайшоў і нічога не знайшоў (пра грыбы) (глыб., Бабін, вусн. паведамл.), з турко́ў барко́ў ‘невядома адкуль’ (полац., Волк.). Сюды ж арэальна блізкае рус. пск. вы́ходить турки́ и борки́ ‘многа хадзіць па лясах, па палях’. Параўн. польск. Turki Mazurki obejść — абысці частку свету (Варш. сл.). Рыфмаванае спалучэнне, у скарочаным варыянце толькі туркі́. Няясна. Польскае спалучэнне падаецца пад Turek ‘турак’, у мн. л. Turcy, аналагічна рус. ту́рка ‘Турэччына’: я поеду в дальню турку (СРНГ), тады ту́ркі ‘тс’, што магло ўспрымацца як ‘далёкая краіна’, а другія часткі — або як бары́ (гл. бор, баро́к) ці ўласныя назвы. Канцавы націск у часткі першых слоў не выключае сувязь з туро́к2 ‘закавулак’ (гл.). Беразовіч (Язык и традиционная культура, 172) звязвае з *turiti «с семантикой толчка, касания» і варыянтнай агаласоўкай тур‑/тыр‑, параўн. рус. дыял. на закатурках ‘у баку ад чаго-небудзь’, бутырки ‘сялянскі двор па-за сялом’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

туро́к

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. туро́к туркі́
Р. турка́ турко́ў
Д. турку́ турка́м
В. туро́к туркі́
Т. турко́м турка́мі
М. турку́ турка́х

Крыніцы: piskunou2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ту́рак,

гл. туркі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

турча́нка,

гл. туркі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ту́рак

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ту́рак ту́ркі
Р. ту́рка ту́ркаў
Д. ту́рку ту́ркам
В. ту́рка ту́ркаў
Т. ту́ркам ту́ркамі
М. ту́рку ту́рках

Крыніцы: nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

цю́ркі, -аў, адз. цюрк, -рка, м.

Вялікая група роднасных па мове народаў, да якіх адносяцца татары, азербайджанцы, узбекі, казахі, кіргізы, башкіры, туркмены, якуты, туркі і інш.

|| прым. цю́ркскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кіпрыёты, ‑аў; адз. кіпрыёт, ‑а, М ‑рыёце, м.; кіпрыётка, ‑і, ДМ ‑тцы; мн. кіпрыёткі, ‑так; ж.

Насельніцтва Кіпра, якое складаюць грэлі і туркі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)