ту́пнуць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ту́пну |
ту́пнем |
| 2-я ас. |
ту́пнеш |
ту́пнеце |
| 3-я ас. |
ту́пне |
ту́пнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ту́пнуў |
ту́пнулі |
| ж. |
ту́пнула |
| н. |
ту́пнула |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ту́пні |
ту́пніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
ту́пнуўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ту́пнуць сов., однокр.
1. то́пнуть;
2. разг. спляса́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ту́пнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Аднакр. да тупаць.
2. Разм. Станцаваць. [Яўмень:] Мо’ і мы, свацця, тупнем, трасца ім у бок? Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ту́паць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. Стукаць, біць нагой (нагамі) аб зямлю, падлогу і пад.
Т. нагамі.
2. Хадзіць (разм.).
Маці тупала каля печы.
|| аднакр. ту́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 знач.).
|| наз. ту́панне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыту́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні́; аднакр.
Тупнуць, стукнуць нагой аб падлогу або зямлю.
П. ботамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
то́пнутьI сов., однокр. ту́пнуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тупану́ць
‘тупнуць’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
тупану́ |
тупанё́м |
| 2-я ас. |
тупане́ш |
тупаняце́ |
| 3-я ас. |
тупане́ |
тупану́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
тупану́ў |
тупану́лі |
| ж. |
тупану́ла |
| н. |
тупану́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
тупані́ |
тупані́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
тупану́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Ту́гаць ‘гайдаць, вагаць, штурхаць’, ‘насіцца, тупацець’ (ТС). Першае значэнне, магчыма, у выніку перастаноўкі з гу́таць ‘гушкаць’, параўн., аднак, ту́гнуць ‘тупнуць’ (гл.), тугоце́ць ‘ідучы, грукаць абцасамі, падэшвамі абутку’ (Руб.) — выразна гукапераймальнага паходжання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
туп, туп-туп, выкл.
Разм.
1. Ужываецца гукапераймальны для абазначэння тупату. І раптам у гэтай цішыні чую шоргат .. «Туп-туп-туп», — .. [пацук] бяжыць да ложка, валочачы за сабою свой доўгі хвост. Арабей.
2. у знач. вык. Ужываецца для абазначэння дзеяння паводле знач. дзеясл. тупаць — тупнуць. Пляткарка [сарока] нагою Туп! — аж захрусцела, І пяро даўгое Выскубнула з цела. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ту́гнуць ‘тупнуць, стукнуць, загрымець’ (ТС), сюды ж, відаць, і тугну́ць ‘спалохаць, спужаць, зняць з пасады’, тугну́ты ‘выгнаны, напалоханы’ (Яўс.), а таксама з экспрэсіўным нарашчэннем тугоне́ць ‘тупацець, грукатаць’ (ТС). Параўн. укр. тугоні́ти ‘ўдараць, стукаць, грукаюць’; паводле ЕСУМ (5, 669) — афектыўнае гукапераймальнае ўтварэнне, роднаснае лексеме стугане́ць, стуго́ніць (гл.), што, магчыма, пацвярджаецца і рус. дыял. ту́га ‘слова, якім адганяюць кароў’ (СРНГ), гл. ту-га.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)