Трох 1: трёх‑трёх — пра трасенне (Юрч. СНЛ), трёх‑трёх — пра язду трушком (мсцісл., Нар. лекс.). Гукаперайманні, у аснове якіх ляжыць апакопа дзеяслова трохаць, гл. Магчыма, сюды ж трох-трох — калі нехта падпраўляе ношку (вязку галля, закручанае дзіця), якая спаўзла (полац., Нар. лекс.).
Трох 2 ‘трое’ (Сл. ПЗБ), ‘утрох (асобна аб мужчынах і аб жанчынах)’ (Мат. Маг. 2). Форма трох (тут Н. скл.) утворана ад формы М. скл. лічэбніка ст.-бел. трие, три, параўн. трьхъ (‘аб трох’). Відаць, адбылося гэта пад уплывам старапольскай мовы, дзе trzech (з М. скл.) пашырылася на лічэбнік Н. скл. (абазначала ‘тры’) з XIV ст. — па ўзоры скланення лічэбнікаў і прыметнікаў, у якіх Р. і М. скл. мелі агульную форму.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трох...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:
1) які складаецца з трох частак, адзінак; які мае тры аднолькавыя прыкметы, уласцівасці, напр.: трохгаловы, трохгранны, трохдзённы, трохколавы, трохмесны, трохпакаёвы, трохствольны, трохступеньчаты, трохтактны, трохфазны, трох’ярусны;
2) трайны па масе, часе, аб’ёме і пад., напр.: трохгадзінны, трохдзённы, трохтонны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тро́х-чатырохдзённы
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
тро́х-чатырохдзённы |
тро́х-чатырохдзённая |
тро́х-чатырохдзённае |
тро́х-чатырохдзённыя |
| Р. |
тро́х-чатырохдзённага |
тро́х-чатырохдзённай
тро́х-чатырохдзённае |
тро́х-чатырохдзённага |
тро́х-чатырохдзённых |
| Д. |
тро́х-чатырохдзённаму |
тро́х-чатырохдзённай |
тро́х-чатырохдзённаму |
тро́х-чатырохдзённым |
| В. |
тро́х-чатырохдзённы (неадуш.)
тро́х-чатырохдзённага (адуш.) |
тро́х-чатырохдзённую |
тро́х-чатырохдзённае |
тро́х-чатырохдзённыя (неадуш.)
тро́х-чатырохдзённых (адуш.) |
| Т. |
тро́х-чатырохдзённым |
тро́х-чатырохдзённай
тро́х-чатырохдзённаю |
тро́х-чатырохдзённым |
тро́х-чатырохдзённымі |
| М. |
тро́х-чатырохдзённым |
тро́х-чатырохдзённай |
тро́х-чатырохдзённым |
тро́х-чатырохдзённых |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трох-трох — калі нехта папраўляе ношку (вязку галля, закручанае дзіця), якая спаўзла (полац., Нар. лекс.), трёх‑трёх — пра трасенне (Юрч. СНЛ), пра язду трушком (мсцісл., Нар. лекс.). Гукаперайманні, апакопа асновы дзеяслова трохаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тры... і трох...
Першая састаўная частка складаных слоў; абазначае: 1) які складаецца з трох частак, раздзелаў і пад., напрыклад: трохкласны, трохпакаёвы, трохтомны, трохпавярховы, трыножак, трыплан; 2) які мае тры аднолькавыя прадметы, прыкметы, уласцівасці і пад., напрыклад: трохвугольны, трохматорны, трохстопны; 3) трайны па масе, па аб’ёму, па даўжыні і пад., напрыклад: трохатамны, трохвалентны, трохдзённы, трохрублёвы, трохпудовы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трох- — першая частка складаных слоў трохгадо́вы, трохго́ддзе, трохмоўны, трохдзённы, трохсо́ты, трохчле́н і пад. (ГСБМ, Некр. і Байк.), трохро́жкі ‘вілы’ (ЛП), трохро́жка ‘рогі лася, прыстасаваныя пад вешалку’ (ТС). Паводле Станкевіча (Зб. тв., 2, 171), “штучная форма” Р. скл. ад тры (гл.) на месцы старой формы трый, якая дала тры — форму Р. скл., што “заўсёды засталася ў словах складаных, а ў нескладаных вельмі рэдка”, гл. трысцен, трыножак і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тры́-чаты́ры
лічэбнік, колькасны
|
мн. |
| ж. |
н. |
- |
| Н. |
тры́-чаты́ры |
тры́-чаты́ры |
тры́-чаты́ры |
| Р. |
тро́х-чатыро́х |
тро́х-чатыро́х |
тро́х-чатыро́х |
| Д. |
тро́м-чатыро́м |
тро́м-чатыро́м |
тро́м-чатыро́м |
| В. |
тро́х-чатыро́х (адуш.)
тры́-чаты́ры (неадуш.) |
тро́х-чатыро́х |
тры́-чаты́ры (неадуш.)
тро́х-чатыро́х (адуш.) |
| Т. |
трыма́-чатырма́ |
трыма́-чатырма́ |
трыма́-чатырма́ |
| М. |
тро́х-чатыро́х |
тро́х-чатыро́х |
тро́х-чатыро́х |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
тры́
лічэбнік, колькасны
|
мн. |
| - |
| Н. |
тры́ |
| Р. |
тро́х |
| Д. |
тро́м |
| В. |
тры́ (неадуш.)
тро́х (адуш.) |
| Т. |
трыма́ |
| М. |
тро́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
трыадзі́ны, -ая, -ае.
Які складаецца з трох частак, трох элементаў, што ўтвараюць адзінства.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)