тро́йка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
тро́йка |
тро́йкі |
| Р. |
тро́йкі |
тро́ек |
| Д. |
тро́йцы |
тро́йкам |
| В. |
тро́йку |
тро́йкі |
| Т. |
тро́йкай
тро́йкаю |
тро́йкамі |
| М. |
тро́йцы |
тро́йках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
тро́йка, -і, ДМ тро́йцы, мн. -і, тро́ек, ж.
1. Лічба
3.
2. Адзнака паспяховасці вучняў, студэнтаў (разм.).
Атрымаць тройку па матэматыцы.
3. Трое коней, запрэжаных поруч у адзін экіпаж.
Катацца на тройцы.
4. Група з трох чалавек або трох аднародных прадметаў.
5. Касцюм, у які ўваходзяць пінжак, штаны або спадніца, камізэлька.
6. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 3 (трамвай, аўтобус і пад.; разм.).
|| прым. тро́ечны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тро́йка в разн. знач. тро́йка, -кі ж.;
получи́л тро́йку по исто́рии атрыма́ў тро́йку па гісто́рыі;
козы́рная тро́йка казы́рная тро́йка;
запря́чь тро́йку запрэ́гчы тро́йку;
сшить себе́ но́вую тро́йку пашы́ць сабе́ но́вую тро́йку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тро́йка ж., в разн. знач. тро́йка;
атрыма́ць ~ку па геагра́фіі — получи́ть тро́йку по геогра́фии;
надзвыча́йная т. па барацьбе́ з паво́дкай — чрезвыча́йная тро́йка по борьбе́ с наводне́нием;
вы́лучыць ~ку для выкана́ння зада́ння — вы́делить тро́йку для выполне́ния зада́ния;
сшыць сабе́ но́вую ~ку — сшить себе́ но́вую тро́йку;
т. вараны́х — тро́йка вороны́х;
казы́рная т. — карт. козы́рна́я тро́йка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тро́йка, ‑і, ДМ тройцы; Р мн. троек; ж.
1. Лічба 3. Напісаць тройку. // Разм. Назва некаторых прадметаў (аўтобус, трамвай маршруту № 3 і пад.), якія нумаруюцца лічбай 3.
2. Разм. Адзнака аб паспяховасці ў пяцібальнай сістэме са значэннем пасрэдна. Клава думала .. пра тыя тры валы, якія яна недабрала на экзаменах. Усяго тры балы. Гэта тройка па пісьму і чацвёрка па хіміі. Кавалёў. Звычайна за вучнем замацоўваецца ў школе стандарт — троечнік, чацвёрачнік, выдатнік: А ў Тамары былі пяцёркі і тут жа тройкі. Ермаловіч.
3. Ігральная карта, дошчачка даміно з трыма ачкамі. Казырная тройка.
4. Трое коней, запрэжаных поруч у адзін экіпаж. Скача полем тройка коней, Поўны сані ездакоў: Дзед Мароз, Зіма ў кароне І Сняжыначкі з бакоў. Галіноўская. Грукочучы па мёрзлай зямлі, праляцела тройка сытых коней, запрэжаных у доўгую лінейку. Шамякін. // Экіпаж з трыма запрэжанымі ў яго коньмі. Ляціць тройка па дарозе, толькі пыл курыць ды званок пад дугою звініць. Якімовіч.
5. Група з трох чалавек, кіруючая група, створаная для выканання пэўнай работы. Тройка па барацьбе з паводкай. Аператыўная тройка. □ ЦК ЛКСМБ строга патрабаваў ствараць невялікія групы — тройкі, пяцёркі, якія маглі лепш захоўваць канспірацыю. Дзенісевіч. [Андрэй:] — Паны вязуць нарабаванае дабро... Сялян нашых абабралі... Нам дзве гадзіны назад прыслала тройка загад — спусціць з рэек гэты цягнік... Чарот.
6. Касцюм (мужчынскі або жаночы), у які ўваходзіць пінжак (жакет), штаны (спадніца) і камізэлька. Пашыць тройку.
7. Разм. Тры рублі.
•••
На тройках ехаць гл. ехаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тро́йка 1, трэ́йко ‘тройчы’ (Нар. Гом.), тро́йко ‘трое’ (Рам. 3, ТС), ‘трайня’ (Сл. ПЗБ), трэ́ка ‘тройчы’ (Сцяшк. Сл.), трэ́ко ‘тс’ (Сержп.). Узыходзяць да формы зборнага лічэбніка *trojь ‘трое’, аформленага па ўзоры *dvojьka ‘двое’ з суф. ‑k‑, гл. Карскі 2-3, 55; Мяркулава, Этимология–1972, 102; SP, 5, 185. Формы з ‑э(й) можна патлумачыць уплывам балтыйскіх моў на фоне тро́е, пры літ. trejí ‘тры, трое’, аднак больш верагодная змена о > э пад націскам пад уплывам трэці.
Тро́йка 2 ‘лічба 3 і адпаведная адзнака ці карта; запрэжка з трох коней; група з трох чалавек; касцюм з трох рэчаў’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ‘3‑метровая калода’ (Мат. Гом.), ‘трэці ход у гульні’ (ТС). Да папярэдняга слова (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ямскі́, -а́я, -о́е (уст.).
1. гл. ям.
2. Звязаны з перавозкай на конях пошты, грузаў і пасажыраў.
Ямская тройка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тры, трох, тром, трыма́, (аб) трох, ліч. кольк.
1. Лік, лічба і колькасць 3.
На т. дні.
2. Тое, што і тройка (у 2 знач.).
За сачыненне атрымаў т.
|| парадк. трэ́ці, -яя, -яе (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тройкі ‘сляды зайца’ (Мат. Гом.). Параўн. у мове паляўнічых рус. тройка ‘ўчастак зайцавага шляху, па якім звярок прайшоў туды і назад тры разы’ (Сл. охот.). Да тройка 1, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
драбне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Станавіцца драбнейшым па велічыні, змяншацца ў памерах. Лес драбнее. □ Тройка між тым ад’язджала ўсё далей, драбнела і нарэшце зусім знікла. Лупсякоў. Дождж драбнеў, далёка над ракой успыхвалі чырвоныя, што ноччу, сполахі. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)