траншэ́я

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. траншэ́я траншэ́і
Р. траншэ́і траншэ́й
Д. траншэ́і траншэ́ям
В. траншэ́ю траншэ́і
Т. траншэ́яй
траншэ́яю		 траншэ́ямі
М. траншэ́і траншэ́ях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

траншэ́я, -і, мн. -і, -шэ́й, ж.

1. Роў, канава, прызначаныя для захоўвання, укладкі чаго-н.

Т. для закладкі водаправодных труб.

Сіласная т.

2. Вузкі глыбокі роў з брустверам, які злучае ў адну лінію ўсе агнявыя пункты абароны.

|| прым. траншэ́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

траншэ́я ж. транше́я

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

траншэ́я, ‑і, ж.

1. Вузкі, глыбокі роў з брустверам, які злучае ў адну лінію ўсе агнявыя пункты абароны. І толькі я падышоў да берага, як з траншэі, якую калісьці выкапалі ўздоўж рэчкі мае салдаты, падняліся два хлопчыкі. Хомчанка. // Вузкі роў для хавання ад асколкаў снарадаў і бомбаў.

2. Доўгі роў, канава і пад., якія служаць для ўкладкі, захоўвання або вырошчвання чаго‑н. Траншэя для кабеля. □ Пры запаўненні траншэй будзе дабаўляцца мякіна, здробненая салома і іншыя кампаненты з такім разлікам, каб атрымаць корм высокай якасці. «Звязда».

3. Спец. Адкрытая горная вырабатка.

[Фр. tranchée.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Траншэ́я ’выкапаны глыбокі роў для абароны’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). Праз рус. транше́я ’тс’ з франц. tranchée ’роў, траншэя для закладкі фундамента, катлаван’, ’траншэя’ < trancher ’рэзаць, адсякаць’ (Фасмер, 4, 94; Чарных, 2, 258; Даза, 759; ЕСУМ, 5, 621).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

транше́я траншэ́я, -шэ́і ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падыхо́дны, ‑ая, ‑ае.

Такі, па якому падыходзяць куды‑н. Падыходная траншэя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ако́п, -а, мн. -ы, -аў, м.

Земляное ўмацаванне ў выглядзе выкапанага рова з насыпам, якое прыкрывае ад куль і асколкаў; траншэя.

Страляць з акопаў.

|| прым. ако́пны, -ая, -ае.

Акопная вайна (пазіцыйная; разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Сапёр ’ваеннаслужачы сапёрных часцей’ (ТСБМ). Праз рус. сапёр ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 82) з франц. sapeur ад sape ’траншэя, акоп’, гл. Фасмер, 3, 558.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бут ’яма, траншэя з каменнем; каменны падмурак печы ў хаце’ (Яшкін). Параўн. рус. бут ’дробнае каменне, шчэбень’, бути́ть ’напаўняць яму цэментным растворам і шчэбнем’. Паходжанне слоў няяснае. Гл. Фасмер, 1, 252 (там некаторыя меркаванні).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)