трактава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; незак., што.

1. Разглядаць, расцэньваць якім-н. чынам.

Па-новаму т. пытанне.

2. Даваць тлумачэнне чаму-н., тлумачыць.

Т. закон.

|| наз. трактава́нне, -я, н. і тракто́ўка, -і, ДМ -о́ўцы, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

трактава́ць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. тракту́ю тракту́ем
2-я ас. тракту́еш тракту́еце
3-я ас. тракту́е тракту́юць
Прошлы час
м. трактава́ў трактава́лі
ж. трактава́ла
н. трактава́ла
Загадны лад
2-я ас. тракту́й тракту́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час тракту́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

трактава́ць I несов.

1. трактова́ть, рассма́тривать, расце́нивать;

т. па-сво́йму — трактова́ть (рассма́тривать, расце́нивать) по-сво́ему;

2. (истолковывать) трактова́ть; толкова́ть;

т. зако́н — трактова́ть зако́н

трактава́ць II несов., обл. (угощать) по́тчевать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

трактава́ць ​1, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., што.

1. Разглядаць, расцэньваць якім‑н. чынам. [П’еса А. Маўзона «Пад адным небам»] у вострай палемічнай форме трактуе актуальныя праблемы сучаснасці. Рамановіч.

2. Даваць тлумачэнне чаму‑н., тлумачыць. Трактаваць закон. // У літаратуры, мастацтве — разумець, тлумачыць пэўным чынам (сюжэт, тэму, вобраз і пад.). Міцкевіч гаворыць, напрыклад, што Пранціся Пустарэвіча, ролю якога яму даводзілася выконваць, трактавалі толькі як прапойцу, не ўваходзячы ў сацыяльную сутнасць гэтага вобраза. «Беларусь».

трактава́ць ​2, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго.

Абл. Частаваць. Браты падхапілі ведзьму Барабаху на рукі, панеслі ў шацёр, пачалі частаваць-трактаваць. Есць ведзьма Барабаха, п’е. Якімовіч. // Абдорваць. А Свіда рад быў, рад, вядома: Рублём Міхала ён трактуе, Цыгарай хвацкаю частуе. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Трактава́ць 1 ’разглядаць, абгаворваць’, ’даваць тлумачэнне’, ’разумець, тлумачыць’ (ТСБМ), ’меркаваць, разважаць, ацэньваць’ (Цых.), ст.-бел. трактовати ’весці перагаворы’, ’тлумачыць, разважаць’ (1595 г.). Са ст.-польск. traktować ’трактаваць’, ’адносіцца да каго-небудзь, абыходзіцца з ім’ (Булыка, Лекс. запазыч., 188), якое з лац. tractāre ’весці перагаворы, абмяркоўваць, дамаўляцца’, ’трактаваць’, ’ведаць і ўмець’.

Трактаваць 2 ’частаваць’, ’абдорваць’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр., Ласт., Гарэц., Шат., Байк. і Некр., Нар. Гом., Янк. БП), трахтава́ць ’тс’ (Бяльк., Федар. 5, Сцяшк. Сл.), ст.-бел. трактова́ти ’частаваць’ запазычана са ст.-польск. traktować ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 188), якое з лац. tractāre ’аказваць гасціннасць, частаваць’. Параўн. таксама ст.-бел. трактамент ’пачастунак’ (1711 г.), якое са ст.-польск. traktament ’пачастунак’, ’прыём’ < лац. tractamentum ’тс’ (Брукнер, 574; Голуб-Ліер, 486; Голуб-Копечны, 106, 388; ЕСУМ, 5, 617).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

трактова́ть несов., в разн. знач. трактава́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

трактава́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад трактаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трактава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. трактаваць і трактавацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тракто́ўка, ‑і, ДМ ‑тоўцы, ж.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. трактаваць і трактавацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Магу́ра ’сумёт снегу’ (слаўг., Яшк.), укр. ма́гура ’высокая гара’, славац. Magura ’назва гары ў Карпатах’, рум. măgură ’узгорак’. Не зусім ясна. Да гара́ (гл.) (?). Магчыма, можна трактаваць ма‑ як прэфармант, параўн. укр. моґуля = ґу́ля ’нарасць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)