то́ўпіцца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -піцца; незак.
Збірацца дзе-н. вялікай групай, утвараць натоўп.
Каля рэчкі тоўпіліся людзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
то́ўпіцца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
то́ўпімся |
| 2-я ас. |
- |
то́ўпіцеся |
| 3-я ас. |
то́ўпіцца |
то́ўпяцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
то́ўпіўся |
то́ўпіліся |
| ж. |
то́ўпілася |
| н. |
то́ўпілася |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
то́ўпячыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
то́ўпіцца несов.
1. толпи́ться;
2. обл. вмеща́ться;
не т. ў галаве́ — не вмеща́ться в голове́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
то́ўпіцца, ‑піцца; незак.
1. Збірацца дзе‑н. вялікай групай, утвараць натоўп. Людзі неўзабаве тоўпіліся ля кухні. Чорны. Каля невялікага доміка, што выпадкова ўцалеў паміж руін, тоўпіліся незнаёмыя людзі. Няхай. Ля параднага ўваходу тоўпяцца сямікласнікі — іх на вечар не пускаюць, ён для старэйшых класаў — ад восьмага да дзесятага. Навуменка. / Пра жывёл, птушак, насякомых. Рыбіны пачынаюць тоўпіцца і шукаць выйсця. Грахоўскі. / Аб прадметах. Вакол тоўпіліся меднастволыя сосны. Кухараў. Наверсе тоўпіліся змрочныя каменныя калоны, а за імі — уваход у нязграбную прыземістую будыніну. Б. Стральцоў. / Пра думкі, пачуцці і пад. Розныя думкі тоўпіліся ў галаве, але ўсе яны былі пякучыя, і сэрца ныла, ныла. Марціновіч. Малюнкі з пражытага, з мінулага тоўпяцца, праплываюць карагодам, вярэдзяць сардэчныя раны. Місько.
2. Абл. Умяшчацца дзе‑н., у чым‑н. [Аўтобус] быў малы, і ў Востраве на прыпынку не маглі ўсе сесці — не тоўпіліся. Пташнікаў. / Пра думкі, радасць і пад. — Добры дзень, Вера! — голасам, у якім не тоўпілася радасць, прамовіў Мікалай. Дамашэвіч. Не тоўпілася ў яго местачковай галаве, каб яго сястра Фрэйда зрабілася свінаркай. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
толпи́ться несов. то́ўпіцца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
затолпи́ться сов. пача́ць то́ўпіцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вмеща́ться возвр., страд. змяшча́цца, умяшча́цца, то́ўпіцца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
помеща́ться
1. змяшча́цца;
учрежде́ние помеща́ется в э́том зда́нии устано́ва змяшча́ецца ў гэ́тым буды́нку;
2. змяшча́цца, умяшча́цца, уто́ўплівацца, то́ўпіцца;
в э́том за́ле помеща́ется две́сти челове́к у гэ́тай за́ле змяшча́ецца (умяшча́ецца, то́ўпіцца) дзве́сце чалаве́к;
3. страд. змяшча́цца; аддава́цца; ста́віцца, кла́сціся, склада́цца, скла́двацца; умяшча́цца, уто́ўплівацца, то́ўпіцца; см. помеща́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Нято́ўпіцца ’не змяшчацца’: Як падзялілі бацькаву палоску, бык і барана нятоўпіцца (лаг., Сл. бел. нар. фраз.), Гл. рэдкае то́ўпіцца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўпе́сіцца ’тоўпіцца’ (Стан.), сюды ж таўпясня́, таўпяшэ́нне ’штурханне ў вялікай цеснаце’ (Юрч. Вытв.). Экспрэсіўнае ўтварэнне ад таўпіцца ’тс’, гл. таўпіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)