та́хкаць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. - -
2-я ас. - -
3-я ас. та́хкае та́хкаюць
Прошлы час
м. та́хкаў та́хкалі
ж. та́хкала
н. та́хкала
Дзеепрыслоўе
цяп. час та́хкаючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

та́хкаць несов., разг. та́кать, тата́кать, стуча́ть; (о сердце — ещё) би́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

та́хкаць, ‑ае; незак.

Разм.

1. Стукаць. Тахкае і прарэзліва шуміць за Грынямі на рацэ калгасная лесапілка. Пташнікаў. / Пра часткі механізмаў, што працуюць. Непадалёк .. аднастайна тахкаў рухавічок перасовачнай электрастанцыі. Броўка. / Пра аўтаматычную зброю. Тахкае кулямёт.

2. Рытмічна пульсаваць, моцна біцца, стукаць (пра сэрца). Моцна-моцна тахкае .. сэрца, нібы хочучы вырвацца, паляцець з грудзей. Лынькоў. Сэрца ў .. [Цімоха] тахкала так моцна, што, мабыць, пачуў і .. [Сымон]. Навуменка. // безас. Пра пачуццё шуму, удараў (у галаве, вушах і пад.). Тахкае і баліць у галаве. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Та́хкаць ’стукаць’, ’страляць (пра аўтаматычную зброю)’; ’пульсаваць, моцна біцца (пра сэрца)’, ’пра шум (у галаве, вушах і пад.)’ (ТСБМ), ’моцна біцца (пра сэрца)’ (навагр., З нар. сл.). Укр. та́хкати ’стукаць’. Гукапераймальнага паходжання, гл. тах, татах.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зата́хкаць, ‑ае; зак.

Разм. Пачаць тахкаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

та́кать​II несов. (о механизмах), разг. та́хкаць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

та́хаць

‘стукаць, тахкаць, моцна біцца (пра сэрца)’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. - -
2-я ас. - -
3-я ас. та́хае та́хаюць
Прошлы час
м. та́хаў та́халі
ж. та́хала
н. та́хала
Дзеепрыслоўе
цяп. час та́хаючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

та́хкнуць

‘аднакратны дзеяслоў да тахкаць’

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. та́хкну та́хкнем
2-я ас. та́хкнеш та́хкнеце
3-я ас. та́хкне та́хкнуць
Прошлы час
м. та́хкнуў та́хкнулі
ж. та́хкнула
н. та́хкнула
Загадны лад
2-я ас. та́хкні та́хкніце
Дзеепрыслоўе
прош. час та́хкнуўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

то́хкаць

‘стукаць, тахкаць; моцна біцца (пра сэрца)’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. то́хкаю то́хкаем
2-я ас. то́хкаеш то́хкаеце
3-я ас. то́хкае то́хкаюць
Прошлы час
м. то́хкаў то́хкалі
ж. то́хкала
н. то́хкала
Загадны лад
2-я ас. то́хкай то́хкайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час то́хкаючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Та́каць 1 ’часта ўжываць слова так, падтакваць’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк.). Укр. та́кати ’згаджацца; падтакваць’, рус. та́кать ’тс’. Да так, гл. Паводле Фасмера (4, 12), стараж.-рус. такати ’згаджацца’ ўтворана ад тако ’гэтак’; сюды ж аналагічнае рус. да́кать.

Та́каць 2 ’рытмічна тахкаць, стукаць’ (ТСБМ). Укр. та́кати ’тс’, дыял. ’кракаць, кахкаць (пра гусей)’, дзіц. так‑так ’качка’ (Горбач, Дитяч.), рус. та́кать ’тахкаць’. Гукаперайманне.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)