тайні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Месца для хавання чаго-н.
Хаваць пісталет у тайніку.
2. перан. Самае запаветнае, патаемнае месца чаго-н.
У тайніках душы.
|| прым. тайніко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тайні́к, -ка́ м., прям., перен. тайни́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тайні́к, ‑а, м.
1. Месца для хавання чаго‑н. [Яраш] надзеў лепшы касцюм, дастаў з тайніка пісталет і гранату. Шамякін. // Тайнае сховішча. Вада бруіла ў нары і доўга не супакойвалася, аж пакуль бабёр зноў не забіраўся ў свой тайнік. Масарэнка.
2. перан. Тое, куды няма доступу іншым; самае запаветнае, патаемнае месца чаго‑н. Хто ў размове з ім не забываў, падкрэсліваў яго заслугі, чуць падхвальваў, з тым Вароніч абыходзіўся, як з чалавекам, які адамкнуў тайнік яго сэрца. Грамовіч. І дзесьці ў тайніках душы асядае, як муць, чорная думка аб тым, што няма нічога вечнага на зямлі. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Та́йнік ’агент тайнай паліцыі, сышчык, шпік’ (вілен., Стан.), ’шпіён’ (глыб., Жыв. НС). Семантычная кандэнсацыя словаспалучэння та́йны агент. Сюды, відаць, і та́йнік ’сябар, супольнік, памочнік’ (Ласт.), параўн. польскае wtajemniczony ’ўведзены ў курс справы’. Да тайны 1 (гл.).
Тайні́к 1 ’тайнае сховішча’ (ТСБМ). Запазычанне з рус. тайни́к ’памяшканне, месца, якое служыць таемным прыбежышчам або сховішчам’; у гэтым значэнні ст.-рус. та́иникъ фіксуецца з канца XV ст. (Сразн.).
Тайні́к 2 ’падучая хвароба’ (Касп.). Семантычная кандэнсацыя словаспалучэння та́йная хвароба, дзе семантыка тайны 1 (гл.), хутчэй за ўсё, ’няясны па паходжанні’, г. зн. не маючы знешніх прыкмет; унутраны. Сярод апісаных найбольш прадуктыўных славянскіх семантычных мадэлей эпілепсіі (Усачова, Слав. др., 3, 611–612) матыў ’тайны’ з такім разгалінавым напаўненнем не адзначаны, таму яго трэба лічыць уласна беларускім этналінгвістычным феноменам. Часцей, у прыватнасці ў замовах (жлоб., карм., нараўл., БНТ, Зам.), патайнік, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тайни́к тайні́к, -ка́ м., патайні́к, -ка́ м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спрат, -а, М спра́це, мн. -ы, -аў, м. (разм.).
1. Памяшканне для захоўвання чаго-н.; сховішча; прыстанішча.
С. ад дажджу.
2. Патаемнае месца, тайнік.
Турысты наведалі спраты старадаўніх крэпасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
патайні́к, ‑а, м.
Тое, што і тайнік. Дзед Іван узяў .. [партызана] на рукі і аднёс у свіран, дзе пад падлогай быў зроблены спецыяльны патайнік. Зуб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тайні́ца (tajnica) ’тое, куды няма доступу іншым; самае запаветнае, патаемнае месца; тайнік’ (1910 г., КСНН). Карэлят ж. р. да тайнік 1 (гл.); верагодна, штучнае ўтварэнне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
патае́мнік, ‑а, м.
Разм. Тое, што і тайнік. Якуб дастаў з патаемніка кавалак гаспадарчага мыла. Лупсякоў. [Міхалка] рабіў драўляныя скрыначкі з патаемнікамі, якія не кожны мог адчыняць. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*І́нцык, и́нцик ’тайнік, патаемнік’ (Шпіл.). Няяснае слова. Можа, звязана з ням. Winkel ’кут’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)