та́йны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
та́йны |
та́йная |
та́йнае |
та́йныя |
| Р. |
та́йнага |
та́йнай
та́йнае |
та́йнага |
та́йных |
| Д. |
та́йнаму |
та́йнай |
та́йнаму |
та́йным |
| В. |
та́йны (неадуш.)
та́йнага (адуш.) |
та́йную |
та́йнае |
та́йныя (неадуш.)
та́йных (адуш.) |
| Т. |
та́йным |
та́йнай
та́йнаю |
та́йным |
та́йнымі |
| М. |
та́йным |
та́йнай |
та́йным |
та́йных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
та́йны, -ая, -ае.
1. Які з’яўляецца тайнай для каго-н., вядомы нямногім.
Тайная сустрэча.
2. Які яшчэ не пазнаны, унутраная сутнасць якога не выяўлена.
Тайныя з’явы прыроды.
3. Загадкавы, таямнічы.
У яго словах адчуваўся т. сэнс.
4. Звязаны з сакрэтнасцю, прызначаны для сакрэтных спраў.
Тайная паліцыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
та́йны та́йный; негла́сный;
○ ~нае галасава́нне — та́йное голосова́ние;
т. саве́тнік — ист. та́йный сове́тник
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
та́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Які з’яўляецца тайнай для каго‑н., які скрываецца ад іншых, вядомы нямногім. Першая тайная сустрэча з бацькам парушыла спакой, стрэмкай увайшла ў сэрца. Карпаў. Адна ў цябе сяброўка І друг табе адзін — халодная вінтоўка, Надзейны карабін. Вазьмі яго і дбайна, Як будзе цішыня, Схавай у месцы тайным Да заўтрашняга дня. Глебка. // Які дзейнічае скрыта, замаскіравана. Тайны вораг. □ Прайдзіся ж ты, сціплая песня, па мужных слядах Смалячкова, Па снайперскіх тайных засадах, па плошчах і шумных палях. Броўка. // Які скрываецца ў душы, не паведамляецца нікому. Дзесяцігодку я закончыў з тайнай надзеяй вучыцца на кінаакцёра. Асіпенка. Кожнаю вясенняю парой Я выходжу з тайнаю надзеяй На шляхі і на прасторы ніў. Танк. // Такі, узнікненне, паходжанне якога незразумела, неўсвядомлена. Тайнае прадчуванне.
2. Загадкавы, таямнічы. Тайнае знікненне дакументаў. □ Я зразумеў увесь тайны сэнс .. слоў, кінутых ім [Усцінычам] ноччу, у лесе, у засадзе. Лынькоў.
3. Звязаны з сакрэтнасцю. Тайны дагавор. // Прызначаны для вядзення сакрэтных спраў, сакрэтны. Тайная паліцыя. Тайны агент.
•••
Тайнае галасаванне гл. галасаванне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Та́йны 1 ’вядомы нямногім, загадкавы, таямнічы’ (ТСБМ, брасл., Сл. ПЗБ), ’скрытны (пра чалавека)’ (Ян.; люб., Жыв. НС), ’падпольны’ (Ласт.), ст.-бел. тайныи ’тайны’ (1457 г., КГС), сюды ж прыслоўе та́йна ’таемна, скрытна ад іншых’ (ТСБМ, Бяльк.), ’патаемна’ (Сл. ПЗБ), тайно ’тс’ (ТС). Укр. та́йный, рус. та́йный, стараж.-рус. таиныи ’тс’, польск. tajny, tajni, чэш., славац. tajný, серб.-харв. tȃjnī, старое славен. tajne ’тайны, схаваны’, ст.-слав. таинѣ ’таемна, скрыта’. Да прасл. *tajьnyjь, прыметнікавага дэрывата ад *tajьna, гл. тайна, таіць.
Та́йны 2, та́йный ’танны’ (бяроз., ЛА, 3). Змена н > й у выніку дыялектнай дысіміляцыі падоўжанага санорнага. Аналагічны працэс з іншай субстытуцыяй зычных у тадны, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
та́йна
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
та́йна |
та́йны |
| Р. |
та́йны |
та́йн |
| Д. |
та́йне |
та́йнам |
| В. |
та́йну |
та́йны |
| Т. |
та́йнай
та́йнаю |
та́йнамі |
| М. |
та́йне |
та́йнах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
негла́сный та́йны, сакрэ́тны;
негла́сный надзо́р та́йны нагля́д;
негла́сные све́дения сакрэ́тныя зве́сткі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
канспіраты́ўны, -ая, -ае.
Звязаны з канспірацыяй; тайны, падпольны.
К. сход.
Канспіратыўная кватэра.
|| наз. канспіраты́ўнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закулі́сны, -ая, -ае.
1. Які адбываецца за кулісамі тэатра, у тэатры.
Закуліснае жыццё.
2. перан. Скрыты, тайны.
Закулісныя перагаворы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напе́рснік², -а, мн. -і, -аў, м. (уст.).
Блізкая асоба, якой давяраюць свае тайны.
|| ж. напе́рсніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)