Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сіро́чы
прыметнік, прыналежны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
сіро́чы |
сіро́чая |
сіро́чае |
сіро́чыя |
| Р. |
сіро́чага |
сіро́чай
сіро́чае |
сіро́чага |
сіро́чых |
| Д. |
сіро́чаму |
сіро́чай |
сіро́чаму |
сіро́чым |
| В. |
сіро́чы (неадуш.)
сіро́чага (адуш.) |
сіро́чую |
сіро́чае |
сіро́чыя (неадуш.)
сіро́чых (адуш.) |
| Т. |
сіро́чым |
сіро́чай
сіро́чаю |
сіро́чым |
сіро́чымі |
| М. |
сіро́чым |
сіро́чай |
сіро́чым |
сіро́чых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сіро́чы
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
сіро́чы |
сіро́чая |
сіро́чае |
сіро́чыя |
| Р. |
сіро́чага |
сіро́чай
сіро́чае |
сіро́чага |
сіро́чых |
| Д. |
сіро́чаму |
сіро́чай |
сіро́чаму |
сіро́чым |
| В. |
сіро́чы (неадуш.)
сіро́чага (адуш.) |
сіро́чую |
сіро́чае |
сіро́чыя (неадуш.)
сіро́чых (адуш.) |
| Т. |
сіро́чым |
сіро́чай
сіро́чаю |
сіро́чым |
сіро́чымі |
| М. |
сіро́чым |
сіро́чай |
сіро́чым |
сіро́чых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сіро́чы
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
сіро́чы |
сіро́чая |
сіро́чае |
сіро́чыя |
| Р. |
сіро́чага |
сіро́чай
сіро́чае |
сіро́чага |
сіро́чых |
| Д. |
сіро́чаму |
сіро́чай |
сіро́чаму |
сіро́чым |
| В. |
сіро́чы (неадуш.)
сіро́чага (адуш.) |
сіро́чую |
сіро́чае |
сіро́чыя (неадуш.)
сіро́чых (адуш.) |
| Т. |
сіро́чым |
сіро́чай
сіро́чаю |
сіро́чым |
сіро́чымі |
| М. |
сіро́чым |
сіро́чай |
сіро́чым |
сіро́чых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сіро́чы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да сіраты, уласцівы яму (ёй). Ці мала з вачэй нашых слёз пралілося, Слёз горкіх, сірочых, слёз крыўды і мук? Ці мала магіл на палях засталося, Каб новыя рыць? На выгоду каму?.. Гілевіч. Хлеб сірочы, вядома, нялёгкі, аднак пра яго пакуль што больш думала мама. Брыль. / у перан. ужыв. Як бацька памрэ — дык і хата Сірочаю стане ў той час. Бялевіч. // перан. Бедны, убогі, мізэрны. Сеўшы ў машыну, я ўзяў з сядзення свой сірочы скрутачак, які падрыхтаваў для Эрны. Ракітны. Жытцо было тоненькае, сірочае, па пяць зернетак у каласку. Лобан.
2. Які праходзіць у адзіноце. Нялёгка ўспамінаць гісторыю сірочага маленства. Грамовіч. // Які адасоблены, знаходзіцца ў адзіноце. Дзед Астап ступіў.. да невялічкай хвойкі, якая цямнелася наперадзе ў сірочай самоце. Лынькоў.
3. Які мае адносіны да апёкі над сіротамі. Сірочы прытулак. □ [Настаўніца:] — Я расла ў сірочым доме... Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па-сіро́чы
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| па-сіро́чы |
- |
- |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сірата́, -ы́, ДМ -раце́, Т -о́й (-о́ю), мн. сіро́ты і (з ліч. 2, 3, 4) сіраты́, -ро́т, м. і ж.
Дзіця або падлетак, які застаўся без аднаго або абодвух бацькоў.
Дзе ж сіраце бацьку ўзяць? Круглая с. (без маці і бацькі).
◊
Казанская сірата — пра таго, хто прыкідваецца няшчасным, каб разжаліць каго-н.
|| памянш.-ласк. сіро́тка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -тцы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -так і сіраці́нка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -нцы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -нак.
|| прым. сіро́чы, -ая, -ае і сіро́цкі, -ая, -ае.
Сірочую галоўку дожджык мые.
Зіма сёлета сіроцкая — без моцных маразоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сиро́тский сіро́чы, сіро́цкі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сіро́цкі, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і сірочы. Гулка сіроцкая песня Па свеце нясецца з трывогай. Купала. На наша сіроцкае шчасце, раніца ле вельмі халодная. С. Александровіч.
•••
Сіроцкая зіма — пра цёплы, маласнежны зімовы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
труці́ць, тручу, труціш, труціць; незак., каго-што.
Знішчаць атрутай. Труціць мух. □ Дзесяткі рук апыльвалі лён, труцілі шкодную блыху. Кулакоўскі. // Рабіць шкоду якімі‑н. атрутнымі рэчывамі. [Грачова:] — А курэй хто труціў? Хто з дустам кашу па гародзе рассыпаў, каб у грады не лазілі? Ракітны. / у перан. ужыв. Думы маркотныя, Думы гаротныя, Труціце быт мой сірочы. Смех стогнам крыецца, І ў сэрцы ныецца, І плачуць жаласна вочы. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)