сіраце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
Станавіцца сіратой.
|| зак. асіраце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сіраце́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
сіраце́ю |
сіраце́ем |
| 2-я ас. |
сіраце́еш |
сіраце́еце |
| 3-я ас. |
сіраце́е |
сіраце́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
сіраце́ў |
сіраце́лі |
| ж. |
сіраце́ла |
| н. |
сіраце́ла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
сіраце́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
сіраце́ць несов., прям., перен. сироте́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сіраце́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Станавіцца сіратой, траціць сваіх бацькоў; быць сіратой. І вось — Алеся сірацее. Таўбін.
2. перан. Жыць гаротна, цяжка, быць пазбаўленым сувязі з блізкімі. Самі вы [партызаны] гаротна сірацелі, Каб зямля не ведала сіроцтва. Лось. // Пусцець, трацячы каго‑, што‑н. Сірацее хата без гаспадара. // Быць у адзіноце, мець самотны выгляд. Восень брала сваё. За акном сірацеў маладзенькі клён. Гаўрылкін. Нарэшце Лявон дайшоў да хмызняку, за якім разбягаўся папар, шарэла бязлюдная шаша і сірацеў адзінокі грузавік. Хадановіч. Кволасць і знямога .. адчуваліся ва ўсім: у слабым зіхаценні ўжо халаднаватага марыва, у самотным іржышчы, што млява сірацела на сонцы. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сироте́ть несов. сіраце́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асіраце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.
1. гл. сірацець.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Стаць адзінокім, неўладкаваным.
3. Апусцець.
Дом без гаспадара асірацеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)