сыч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Начная птушка атрада совападобных.

2. перан. Маўклівы, пануры чалавек.

Сядзіць с. сычом.

|| прым. сычы́ны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Сычынае гняздо.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Сы́ч

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. Сы́ч
Р. Сыча́
Д. Сычу́
В. Сы́ч
Т. Сычо́м
М. Сычы́

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сы́ч

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. сы́ч сычы́
Р. сыча́ сычо́ў
Д. сычу́ сыча́м
В. сыча́ сычо́ў
Т. сычо́м сыча́мі
М. сычы́ сыча́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сыч (род. сыча́) м., зоол., перен. сыч

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сыч зоол., перен. сыч, род. сыча́ м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сыч, ‑а, м.

1. Начная і вячэрняя птушка з бурай афарбоўкай сямейства сапраўдных соў.

2. перан. Разм. Маўклівы, пануры чалавек. Сядзіць сыч сычом.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сыч 1 ’птушка з сямейства сапраўдных соў’ (ТСБМ, Байк. і Некр. Федар. 4, ТС, Сл. ПЗБ), ’птушка Athene noctua Scop.’ (кобр., Горбач, Зах.-пол. гов.); ’птушка Strix nyctea’ (Меер Крыч.), сы́чык памянці, (стол., Лексика Пол., Ласт.). Укр. сич, си́чик, рус. сыч, сы́чык, польск. syczek ’соўка-сплюшка’, чэш. sýc, sýczek ’віды соў’, славац. sýč ’сыч’. Праславянскі дыялектны дэрыват ад *sykati ’сыкаць’, параўн. іншую назву сіпе́ль (ад сіпець, гл.), але Фасмер (3, 821) старажытнасць слова лічыць сумніўнай, таму малаверагодная, на яго думку, роднасць з літ. šáukti ’крычаць’, лат. sàukt ’зваць’, а таксама з сава, як меркавалі Мюленбах-Эндзелін (3, 771–772), Петарсан (KZ, 47, 241). Атрэмбскі (Зб. памяці Раманскага, 72) параўноўвае з літ. suõkt, suõkia, suõke ’крычаць’. Праформу *sytjь узнаўляе Будзішэўска (Słown.), *sytʼь Марэш (Slavia, 1967, 366–369), аналагічна ЕСУМ (5, 248); *sy(k)ťь Лома (Огледна св., 68), у якім бачыць табуізаваную сувязь са ст.-інд. sūkta‑ < *su‑ukta ’добра спамянуты’. Гл. яшчэ Махэк₂, 598. Гл. таксама ціць.

Сыч 2 ’калок у вуллі, на якім трымаліся пляйстры з мёдам’ (ТС), ’клін, звужаная палоска’: сыч картопяль (Сцяц. Сл.), сычы́ ’сорт бульбы, скараспелка’ (Ян.). Укр. сич ’сук ад абламанай галінкі на ствале’. Паводле ЕСУМ (5, 248), магчыма, звязана чаргаваннем галосных з сук (гл.), аднак, відаць, не можа разглядацца асобна ад сычык, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ По́цькало ’сава’ (Сцяшк. МГ; ваўк., Сл. ПЗБ; Мат. Гом.), пуотькач ’дзікая птушка’ (Бес.), ’сыч’ (беласт., Сл. ПЗБ), параўн. укр. дыял. пу́тькало ’від чаплі; сыч’. З гукапераймальнага поць‑поць. Параўн. таксама пу́цкела ’перапёлка^™.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пастыда́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Абл. Пасаромецца. [Міхал:] — І не сядзі, як сыч. Сонца ўжо над хатай. Чалавека б чужога пастыдаўся. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надо́й, ‑ю, м.

Колькасць надоенага малака. Дзямід Сыч гэтым часам быў заняты праверкай надояў малака. Паслядовіч. Калгас імя Жданава выйшаў у лік перадавых па надоях малака. Шчарбатаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)