Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
схава́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
схава́ю |
схава́ем |
| 2-я ас. |
схава́еш |
схава́еце |
| 3-я ас. |
схава́е |
схава́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
схава́ў |
схава́лі |
| ж. |
схава́ла |
| н. |
схава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
схава́й |
схава́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
схава́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
схава́ць сов.
1. спря́тать;
ён ~ва́ў блакно́т у кішэ́ню — он спря́тал блокно́т в карма́н;
дзяўчы́нка ~ва́ла твар у паду́шку — де́вочка спря́тала лицо́ в поду́шку;
2. защити́ть, укры́ть;
с. ад дажджу́ — защити́ть (укры́ть) от дождя́;
3. (не выдать) скрыть, укры́ть, спря́тать;
4. (не обнаружить, не показать) спря́тать; (о глазах — ещё) отвести́;
дзед ~ва́ў у ву́сы хі́трую ўсме́шку — дед спря́тал в усы́ хи́трую усме́шку;
с. во́чы — спря́тать (отвести́) глаза́;
◊ с. пад крыло́ — спря́тать под кры́лышко;
с. канцы́ — спря́тать концы́;
шы́ла ў мяшку́ не ~ва́еш — посл. ши́ла в мешке́ не утаи́шь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
схава́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Пакласці так, каб нельга было знайсці; змясціць у патаемным месцы. На эмтээсаўскі двор прыгналі першы і пакуль што адзіны трактар, які ў пачатку вайны схаваў у лесе Кастусь Серада. Шахавец. У гэты ж дзень я схадзіў у лес, нарэзаў арэхавых вудзільнаў і схаваў іх за варыўнёй. Ляўданскі. // Прыкрыць што‑н. Адвярнуўшыся, моцна плакала Зіна. Яна схавала твар у хустку, каб не чуваць было рыданняў. Няхай. // перан. Не даць магчымасці каму‑н. заўважыць што‑н.; утаіць што‑н. (пачуцці, думкі і пад.). Схаваць радасць. Схаваць трывогу. Схаваць хваляванне. □ Употайку горка ён [Мікітка] плакаў, Каб слёзы схаваць ад людзей. Колас. Чаго ж маўчыш, сыночак? Што з табою? Ад маці не схаваеш дум сваіх. Прыходзька.
2. Пакласці, прыбраць куды‑н. для захаванасці. [Данік] узяў залатоўку, схаваў яе ў сумцы, тады ўжо сеў за стол і падсунуў да сябе місу з крупнікам. Брыль. [Арына] схавала ў шафу падарунак і заспяшалася на кухню. Карпаў. Сцёпка акуратненька злажыў Аленчын ліст і схаваў. Колас. // Даць чаму‑н. належнае месца. Дзед .. схаваў зброю за пояс. Лынькоў. — Маўчы, распусніца! — пані схавала ў сумачку люстэрка. Бажко.
3. Зрабіць нябачным, засланіўшы сабой. Дажджлівая заслона схавала ўсе горы. Маўр. Я нам няма ні шляхоў, ні дарог, Асака іх схавала і мох. Астрэйка. У паветры стаяла парнасць, хоць сонца ўжо схавалі хмары. Марціновіч. Хутка паварот дарогі схаваў постаці лыжнікаў ад вачэй настаўнікаў. Шыловіч.
4. Даць прыстанішча таму, хто хаваецца ад праследавання. Іх [разведчыкаў] .. шукалі ды так і не знайшлі толькі таму, што іх схавала старая жанчына. Брыль. Цяжка параненага Зыгмунта сябры схавалі ў маёнтку пані Касцялоўскай. Якімовіч.
5. Прыкрыць, засцерагчы ад чаго‑н. Схаваць ад рэзкага ветру. □ Як хутка дождж прагрымеў! Я не паспеў дабегчы нават — Цябе схаваць пад кроны дрэў, Пад іх аховаю ласкавай. Танк.
•••
Схаваць пад крыло — акружыць увагай, праявіць клопат аб кім‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хава́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак.
1. каго-што. Класці, размяшчаць дзе-н. так, каб ніхто не змог знайсці або ўбачыць.
Х. грошы.
2. каго-што. Укрываць, ахоўваць ад небяспекі.
Х. параненых партызан.
3. перан., што. Не выяўляць адкрыта.
Х. свае думкі.
Х. усмешку.
4. каго-што. Засланяць сабой, рабіць нябачным.
Разложыстая груша ў сваім цяні хавае хатку.
5. што. Трымаць што-н. у пэўным месцы.
Х. рукі ў кішэнях.
6. што. Змяшчаць, утрымліваць у сабе.
Зямля хавае ў сваіх нетрах незлічоныя багацці.
7. што. Зберагаць для пэўнай патрэбы, не траціць, захоўваць.
Х. яблыкі на зіму.
8. што. Берагчы як скарб, трымаць у памяці.
Х. у памяці мінулае.
|| зак. схава́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны.
|| наз. хава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спря́тать сов.
1. схава́ць;
2. перен. затаі́ць, схава́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
запря́тать сов. схава́ць, захава́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падзе́ць, -дзе́ну, -дзе́неш, -дзе́не; -дзе́нь; зак., каго-што (разм.).
Схаваць, змясціць, пакласці.
Дзе ты падзеў запалкі?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перахава́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. каго-што. Схаваць у іншым месцы.
П. грошы.
2. каго-што. Хаваючы, зберагчы, не даць загінуць.
П. бульбу ў склепе.
3. што. Схаваць, пахаваць усё, многае.
|| незак. перахо́ўваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ільга́ і (пасля галосных) льга, прысл., безас., у знач. вык.
Можна, дазваляецца.
Хіба ж ільга схаваць жывое слова?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)