сфе́ра
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
сфе́ра |
сфе́ры |
| Р. |
сфе́ры |
сфе́р |
| Д. |
сфе́ры |
сфе́рам |
| В. |
сфе́ру |
сфе́ры |
| Т. |
сфе́рай сфе́раю |
сфе́рамі |
| М. |
сфе́ры |
сфе́рах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
сфе́ра, -ы, мн. -ы, сфер, ж.
1. Вобласць, межы распаўсюджання чаго-н.
С. вытворчасці.
С. абслугоўвання.
2. Грамадскае акружэнне, асяроддзе.
Навуковая с.
Вышэйшыя сферы (пра кіруючыя, арыстакратычныя колы грамадства).
3. Замкнутая паверхня, усе пункты якой аднолькава аддалены ад цэнтра; паверхня і ўнутраная прастора шара (спец.).
|| прым. сферы́чны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сфе́ра в разн. знач. сфе́ра, -ры ж.;
сфе́ра влия́ния сфе́ра ўплы́ву;
чу́вствовать себя́ в свое́й сфе́ре перен. адчува́ць сябе́ ў сваёй сфе́ры;
сфе́ра услу́г сфе́ра паслу́г;
сфе́ра обслу́живания сфе́ра абслуго́ўвання;
небе́сная сфе́ра астр. нябе́сная сфе́ра;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сфе́ра ж., в разн. знач. сфе́ра; (о форме тела — ещё) шар м.;
с. ўплы́ву — сфе́ра влия́ния;
зямна́я с. — земна́я сфе́ра; земно́й шар;
адчува́ць сябе́ ў сваёй ~ры — чу́вствовать себя́ в свое́й сфе́ре;
нябе́сная с. — небе́сная сфе́ра;
с. паслу́г — сфе́ра услу́г
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сфе́ра, ‑ы, ж.
1. Шар ці яго паверхня знутры (пра зямны шар, купал неба). Зямная сфера. Нябесная сфера.
2. У геаметрыі — замкнутая паверхня, усе пункты якой аднолькава аддалены ад цэнтра; паверхня шара.
3. чаго. Прастора, якая знаходзіцца ў межах дзеяння чаго‑н.; межы распаўсюджання чаго‑н. Сфера прыцягнення планеты. У сферы кулямётнага агню. // Галіна чаго‑н. (якой‑н. дзейнасці, праяўлення якіх‑н. адносін, інтарэсаў і пад.). Сфера вытворчасці. □ [Дзерваедаў:] — Нам не трэба забываць, Васільевіч, што мы — сфера абслугоўвання і павінны даваць людзям утульнае даўгавечнае жыллё... Радкевіч. У старажытнасць важнейшай сферай выкарыстання беларускай мовы была дзелавая пісьменнасць. Булыка. // (у спалучэнні з займеннікамі: «мой», «твой», «свой», «яго» і пад.). Прывычнае кола заняткаў, інтарэсаў, натуральныя абставіны. Гэта проста .. [Курловіч] быў не ў сваёй сферы, бо прыходзілася не загадваць, а прасіць. Скрыган.
4. Грамадскае акружанне, асяроддзе. Навуковая сфера.
5. толькі мн. (сфе́ры, сфер). Кола асоб, якія аб’яднаны агульнасцю сацыяльнага становішча або заняткаў. Дыпламатычныя сферы. Дзелавыя сферы. // (у спалучэнні са словам «вышэйшыя»). Прывілеяваныя колы грамадства. — Хіба, можа, ты [Балоціч] што-небудзь чуў? Ты ж маеш доступ у «вышэйшыя сферы», а нам туды зачынены дзверы, — даволі суха адказаў Лабановіч. Колас.
•••
Сфера ўплыву — тэрыторыя залежнай краіны, якая знаходзіцца пад палітычным ці эканамічным кантролем адной з імперыялістычных дзяржаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сфе́ра ’шар ці яго паверхня знутры’, ’прастора дзеяння; межы распаўсюджвання’ (ТСБМ), сфэ́ра ’абшар, на які сягаюць сілы, уплывы нябеснага цела; круг уплыву’ (Ласт.), ’абсяг’ (Некр. і Байк.). Ст.-бел. спе́ра (сфе́ра) ’сфера, арбіта планет’, XV ст. < ст.-польск. sfera, spera < лац. sphaera ад грэч. σφατρα ’шар, мяч, ядро’ (Булыка, Лекс. запазыч., 139). Сучаснае слова можа быць паўторным запазычаннем з рус. сфе́ра, дзе з XVII ст. праз польск. sfera або ням. Sphaere, якія, далей, да той жа крыніцы; гл. Фасмер, 3, 815.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бі́знес-сфе́ра
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
бі́знес-сфе́ра |
| Р. |
бі́знес-сфе́ры |
| Д. |
бі́знес-сфе́ры |
| В. |
бі́знес-сфе́ру |
| Т. |
бі́знес-сфе́рай бі́знес-сфе́раю |
| М. |
бі́знес-сфе́ры |
Крыніцы:
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
невытво́рчы непроизво́дственный;
~чая сфе́ра — непроизво́дственная сфе́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
непроизво́дственный невытво́рчы;
непроизво́дственная сфе́ра невытво́рчая сфе́ра.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
эмпірэ́і
‘сфера мар, летуценняў’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
эмпірэ́і |
| Р. |
эмпірэ́яў |
| Д. |
эмпірэ́ям |
| В. |
эмпірэ́і |
| Т. |
эмпірэ́ямі |
| М. |
эмпірэ́ях |
Крыніцы:
nazounik2008,
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)