Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
сфе́ра, -ы, мн. -ы, сфер, ж.
1. Вобласць, межы распаўсюджання чаго-н.
С. вытворчасці.
С. абслугоўвання.
2. Грамадскае акружэнне, асяроддзе.
Навуковая с.
Вышэйшыя сферы (пра кіруючыя, арыстакратычныя колы грамадства).
3. Замкнутая паверхня, усе пункты якой аднолькава аддалены ад цэнтра; паверхня і ўнутраная прастора шара (спец.).
|| прым.сферы́чны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сфе́рав разн. знач.сфе́ра, -ры ж.;
сфе́ра влия́ниясфе́ра ўплы́ву;
чу́вствовать себя́ в свое́й сфе́реперен. адчува́ць сябе́ ў сваёй сфе́ры;
сфе́ра услу́гсфе́ра паслу́г;
сфе́ра обслу́живаниясфе́ра абслуго́ўвання;
небе́сная сфе́раастр. нябе́сная сфе́ра;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сфе́раж., в разн. знач.сфе́ра; (о форме тела — ещё) шар м.;
с. ўплы́ву — сфе́ра влия́ния;
зямна́я с. — земна́я сфе́ра; земно́й шар;
адчува́ць сябе́ ў сваёй ~ры — чу́вствовать себя́ в свое́й сфе́ре;
нябе́сная с. — небе́сная сфе́ра;
с. паслу́г — сфе́ра услу́г
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сфе́ра, ‑ы, ж.
1. Шар ці яго паверхня знутры (пра зямны шар, купал неба). Зямная сфера. Нябесная сфера.
2. У геаметрыі — замкнутая паверхня, усе пункты якой аднолькава аддалены ад цэнтра; паверхня шара.
3.чаго. Прастора, якая знаходзіцца ў межах дзеяння чаго‑н.; межы распаўсюджання чаго‑н. Сфера прыцягнення планеты. У сферы кулямётнага агню.// Галіна чаго‑н. (якой‑н. дзейнасці, праяўлення якіх‑н. адносін, інтарэсаў і пад.). Сфера вытворчасці. □ [Дзерваедаў:] — Нам не трэба забываць, Васільевіч, што мы — сфера абслугоўвання і павінны даваць людзям утульнае даўгавечнае жыллё...Радкевіч.У старажытнасць важнейшай сферай выкарыстання беларускай мовы была дзелавая пісьменнасць.Булыка.//(успалучэнніззайменнікамі: «мой», «твой», «свой», «яго» і пад.). Прывычнае кола заняткаў, інтарэсаў, натуральныя абставіны. Гэта проста .. [Курловіч] быў не ў сваёй сферы, бо прыходзілася не загадваць, а прасіць.Скрыган.
4. Грамадскае акружанне, асяроддзе. Навуковая сфера.
5.толькімн. (сфе́ры, сфер). Кола асоб, якія аб’яднаны агульнасцю сацыяльнага становішча або заняткаў. Дыпламатычныя сферы. Дзелавыя сферы.//(успалучэннісасловам «вышэйшыя»). Прывілеяваныя колы грамадства. — Хіба, можа, ты [Балоціч] што-небудзь чуў? Ты ж маеш доступ у «вышэйшыя сферы», а нам туды зачынены дзверы, — даволі суха адказаў Лабановіч.Колас.
•••
Сфера ўплыву — тэрыторыя залежнай краіны, якая знаходзіцца пад палітычным ці эканамічным кантролем адной з імперыялістычных дзяржаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
сфе́раж.
1. Sphäre f -, -n, Beréich m -(e)s, -e, Gebíet n -(e)s, -e; Región f -, -en, Zóne f -, -n (зона);
сфе́ра ўздзе́яння Wírkungssphäre f, Wírkungsbereich m, Wírkungskreis m -es, -e;
сфе́ра ўплы́ву Interéssengebiet n; Éinflusssphäre f -;
сфе́ра абслуго́ўвання Díenstleistungsbereich m -(e)s;
2. (асяроддзе) Sphäre f;
у вышэ́йшых сфе́рах in höheren Sphären;
быць у сваёй сфе́ры in séinem Elemént sein;
3.матэм. Kúgel f -, -n;
астр.нябе́сная сфе́ра Hímmelskugel f -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
сфера
Том: 33, старонка: 107.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
Сфе́ра ’шар ці яго паверхня знутры’, ’прастора дзеяння; межы распаўсюджвання’ (ТСБМ), сфэ́ра ’абшар, на які сягаюць сілы, уплывы нябеснага цела; круг уплыву’ (Ласт.), ’абсяг’ (Некр. і Байк.). Ст.-бел.спе́ра (сфе́ра) ’сфера, арбіта планет’, XV ст. < ст.-польск.sfera, spera < лац.sphaera ад грэч.σφατρα ’шар, мяч, ядро’ (Булыка, Лекс. запазыч., 139). Сучаснае слова можа быць паўторным запазычаннем з рус.сфе́ра, дзе з XVII ст. праз польск.sfera або ням.Sphaere, якія, далей, да той жа крыніцы; гл. Фасмер, 3, 815.
