стра́чваць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. стра́чваю стра́чваем
2-я ас. стра́чваеш стра́чваеце
3-я ас. стра́чвае стра́чваюць
Прошлы час
м. стра́чваў стра́чвалі
ж. стра́чвала
н. стра́чвала
Загадны лад
2-я ас. стра́чвай стра́чвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час стра́чваючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

стра́чваць несов.

1. (каго, што) лиша́ться (кого, чего); теря́ть, утра́чивать; (достоинство, авторитет — ещё) роня́ть;

2. тра́тить, истра́чивать; расхо́довать;

3. обл. (умерщвлять плод) вытравля́ть;

1-3 см. стра́ціць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стра́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да страціць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стра́ціць, стра́чу, стра́ціш, стра́ціць; стра́чаны; зак.

1. каго-што. Застацца без каго-, чаго-н.; панесці страты.

С. сябра.

С. працу.

У вайне Беларусь страціла кожнага трэцяга.

2. што. Без карысці, марна патраціць што-н. (пра час, грошы і пад.).

С. цэлы месяц.

С. многа грошай без патрэбы.

3. што. Не захаваць, не зберагчы што-н.

С. сілы і здароўе.

4. што. Часткова або поўнасцю пазбавіцца якіх-н. уласцівасцей, якасцей, сувязей і пад.

С. надзею.

С. давер.

С. сувязь з аднакласнікамі.

5. што. Збіцца з дарогі, згубіць след.

С. сцежку.

◊

Страціць ласку ў каго — перастаць быць у пашане, павазе.

Страціць прытомнасць — абамлець, самлець.

Страціць розум — здурнець.

|| незак. стра́чваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нясі́лець, -ею, -ееш, -ее; незак.

Страчваць сілы, станавіцца слабым, бяссільным.

З кожным днём нясілее дзед.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дубяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Мерзнуць на холадзе, страчваць адчувальнасць.

Дубянеюць ногі.

2. Зацвердзяваць, качанець.

Бялізна дубянее на марозе.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

истра́чивать несов. стра́чваць, тра́ціць; (издерживать) выдатко́ўваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дурне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак. (разм.).

Страчваць разумовыя здольнасці, станавіцца дурным.

|| зак. адурне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і здурне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жу́хнуць, ‑не; незак.

Страчваць яркасць, цямнець (пра колеры, фарбы). // Страчваць свежасць, сохнуць (пра лісце, траву). На міртах жухне лісце — няма каму паліць. Гілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мярцве́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Страчваць прыкметы жывога, станавіцца мёртвым.

2. Страчваць чуллівасць; нямець.

Мярцвеюць рукі ад холаду.

3. перан. Рабіць пустынным, змярцвелым.

Мярцвее лес.

|| зак. змярцве́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 2 і 3 знач.), амярцве́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е, абмярцве́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 2 і 3 знач.) і памярцве́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; наз. амярцве́нне, -я, н. (да 2 знач.).

Амярцвенне тканак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)