спружы́на
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
спружы́на |
спружы́ны |
| Р. |
спружы́ны |
спружы́н |
| Д. |
спружы́не |
спружы́нам |
| В. |
спружы́ну |
спружы́ны |
| Т. |
спружы́най
спружы́наю |
спружы́намі |
| М. |
спружы́не |
спружы́нах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
спружы́на, -ы, мн. -ы, -жы́н, ж.
1. Пругкая металічная палоска ці дрот і пад., выгнутыя пераважна спіраллю, што служыць для змяншэння сілы ўдараў, прывядзення ў рух механізмаў і інш.
С. ў гадзінніку.
Дзвярная с.
2. перан., чаго або якая. Рухаючая сіла чаго-н.
Унутраныя спружыны ўчынкаў.
|| прым. спружы́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Спружынная канапа (са спружынамі).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спружы́на ж., прям., перен. пружи́на;
баява́я с. — воен. боева́я пружи́на;
ён з’яўля́ецца гало́ўнай ~най у гэ́тай спра́ве — он явля́ется гла́вной пружи́ной в э́том де́ле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спружы́на, ‑ы, ж.
1. Пругкая металічная палоска, спіраль і пад., якая, з’яўляючыся дэталлю механізма, процідзейнічае ціску. Баявая спружына. □ Верх у той шапцы трымала з сярэдзіны сталёвая спружына, і ён быў увесь напяты, роўненькі і круглы. Краўчанка. Адзін [крот] залез галавой у пастку, спружына пераціснула яму шыю. Жычка.
2. перан.; чаго або якая. Рухаючая сіла чаго‑н. Сапраўды, выяўленне спружын грамадскіх паводзін чалавека — велізарная каштоўнасць мастацтва. Перкін. Пісьменнік .. хоча сам стаць у .. становішча [героя], зразумець унутраных спружыны яго паводзін. Кучар.
•••
Як на спружынах — вельмі хутка, энергічна. Дзед, як па спружынах, падхапіўся (адкуль той і спрыт узяўся!) і пекануў у каршуна. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Спружы́на ‘пругкая металічная палоска або спіраль’ (ТСБМ, Гарэц., Ласт., Бяльк.), спрунжы́на ‘тс’ (Байк. і Некр., Сл. ПЗБ), спрунджы́на ‘тс’ (Бяльк.), спранджы́на ‘тс’ (Варл.). З польск. sprężyna ‘тс’; параўн. укр. спружи́на ‘тс’; у іншых славянскіх мовах без s‑. Шульман (Полымя, 1926, 8, 211) мяркуе пра пасрэдніцтва мовы ідыш праз форму Sprusschine ‘тс’, што цяжка давесці. Гл. пружына.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тугава́ты, -ая, -ае.
Трохі тугі.
Тугаватая спружына.
Работа ішла тугавата (прысл.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пружи́на прям., перен. спружы́на, -ны ж.;
часова́я пружи́на гадзінні́кавая спружы́на;
боева́я пружи́на воен. баява́я спружы́на;
он явля́ется гла́вной пружи́ной в э́том де́ле ён з’яўля́ецца гало́ўнай спружы́най у гэ́тай спра́ве;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спружы́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Памянш.-ласк. да спружына; невялікая спружына. Дзяўчына, што стаяла за прылаўкам, уставіла ў дзірачку на баку мядзведзя ключык і пакруціла спружынку. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спружы́ністы, -ая, -ае.
1. Са спружынамі, зроблены на спружынах.
2. Пругкі, як спружына; здольны спружыніць.
Спружыністыя мускулы.
3. перан. Моцны, пругкі (пра рухі).
С. крок.
|| наз. спружы́ністасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адцяжны́, ‑ая, ‑ое.
Спец. Які прызначаны служыць для адцягвання чаго‑н. Адцяжная спружына.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)