спазня́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. спазня́юся спазня́емся
2-я ас. спазня́ешся спазня́ецеся
3-я ас. спазня́ецца спазня́юцца
Прошлы час
м. спазня́ўся спазня́ліся
ж. спазня́лася
н. спазня́лася
Загадны лад
2-я ас. спазня́йся спазня́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час спазня́ючыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

спазня́цца несов.

1. опа́здывать;

2. опа́здывать, запа́здывать;

1, 2 см. спазні́цца

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

спазня́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца.

Незак. да спазніцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спазні́цца, спазню́ся, спо́знішся, спо́зніцца; зак.

1. З’явіцца пазней, чым трэба.

С. на самалёт.

2. з чым, з інф. і без дап. Не паспець зрабіць што-н. своечасова.

Спазнілася падаць дакументы.

|| незак. спазня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

запа́здывать несов. спазня́цца, апазня́цца, запазня́цца, пазні́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

непажада́ны, -ая, -ае.

Такі, якога не жадаюць, які не адпавядае чыім-н. жаданням, інтарэсам.

Непажаданая кандыдатура.

Спазняцца на працу непажадана (прысл.).

|| наз. непажада́насць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

неўласці́ва,

1. Прысл. да неўласцівы.

2. безас. у знач. вык. Нязвычна. Яму неўласціва спазняцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

апо́зніваць

‘затрымліваць каго-небудзь; спазняцца’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. апо́зніваю апо́зніваем
2-я ас. апо́зніваеш апо́зніваеце
3-я ас. апо́знівае апо́зніваюць
Прошлы час
м. апо́зніваў апо́знівалі
ж. апо́знівала
н. апо́знівала
Загадны лад
2-я ас. апо́знівай апо́знівайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час апо́зніваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

спазне́нне ср.

1. опа́здывание; см. спазня́цца 1;

2. опозда́ние, запозда́ние;

прыйсці́ са ~ннем — прийти́ с опозда́нием

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Муда́к ’павольны, нерашучы’ (Касп.), ’дурань’ (брасл., швянч., дзятл., Сл. ПЗБ). Да прасл. mǫditi, якое ў выніку дэназалізацыі, (што Фасмер (2, 669) лічыць малаімаверным) змянілася ў muditi: рус. му́дить ’марудзіць, спазняцца’, польск. mudzić ’мітрэнжыць, мардаваць, марудзіць, адцягваць, спазняцца’, mudzić się ’нудзіцца, доўжыцца’, чэш. апаўск. zmuditi ’сарваць, перашкодзіць’, zmuditi se ’вагацца’, н.-, в.-луж. komuda ’затрымка’, н.-луж. komuźiś, в.-луж. komudzić ’затрымацца’, komudny ’гультаяваты, павольны’, komudzić ’марудзіць’, славен. mudíti ’тс’, балг. муден ’павольны, вялы, непаваротлівы’, макед. мадро, мадру ’спакойна, смірна’, ст.-слав. моудити ’адкладваць’, прѣмоудити ’спазніцца’. Махэк₂ (382) звязвае прасл. muditi са ст.-інд. manda‑ ’гультаяваты, нерашучы, марудны’. Скок (2, 475) лічыць, што ‑u‑ аснова ўзыходзіць да і.-е. ‑ou‑, і параўноўвае з літ. maudà ’клопат’, maudúoti ’ныць, сумаваць, смуткаваць’, ст.-інд. mauda‑ ’павольны, гультай’. Блесэ (SB, 5, 15–16) генетычна суадносіць рус. мудить ’марудзіць, спазняцца’ з лат. mūdities ’цягнуцца, сунуцца’, што Лаўчутэ (Балтизмы, 146) лічыць недастаткова аргументаваным.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)