со́тня, -і, мн. -і, со́цень і со́тняў, ж.
1. Сто якіх-н. адзінак (прадметаў, рублёў і пад.).
Дзве сотні кніг.
Заплаціць не адну сотню за мэблю.
2. мн. Трэцяя ад канца лічба шматзначнага ліку.
3. звычайна мн. (со́тні, -яў), разм. Вялікая колькасць, мноства каго-, чаго-н.
Сотні студэнтаў.
4. Вайсковае падраздзяленне, якое першапачаткова складалася са ста чалавек.
Стралецкая с.
Казацкая с. (падраздзяленне, якое адпавядае эскадрону).
|| памянш. со́ценька, -і, ДМ -ньцы, мн. -і, -нек, ж. (да 1 знач.; разм.).
|| прым. со́ценны, -ая, -ае (да 1 і 4 знач.).
С. білет.
Соценная вага (вага, на якой прадмет, што ўзважваецца, ураўнаважваецца ў сто разоў лягчэйшай гірай; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
со́тня
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
со́тня |
со́тні |
| Р. |
со́тні |
со́цень
со́тняў |
| Д. |
со́тні |
со́тням |
| В. |
со́тню |
со́тні |
| Т. |
со́тняй
со́тняю |
со́тнямі |
| М. |
со́тні |
со́тнях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
посо́тенно нареч. со́тнямі, па со́тнях; (об оплате) ад со́тні.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
крат,
У выразе: у сто (у сотні) крат — у сто (у многа) разоў. І славу продкаў і бацькоў Памножым мы ў сотні крат. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адтапта́ць, -тапчу́, -то́пчаш, -то́пча; -тапчы́; -тапта́ны; зак., што (разм.).
1. Пашкодзіць што-н., наступаючы нагою.
А. нагу.
2. Натрудзіць, пашкодзіць доўгаю хадою.
А. ногі ў далёкай дарозе.
3. Прайсці вялікую адлегласць пехатой.
А. сотні вёрст.
|| незак. адто́птваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
со́тня, ‑і, ж.
1. Адзінка ліку, роўная ста (пра аднолькавыя прадметы). Сотня сшыткаў. Дзве сотні машын. □ На сход сышлася да сотні чалавек. Гартны. // Разм. Сто рублёў, сторублёўка. Даць пяцірублёўку і сотню. □ — Сотня ляснула, — не гаварыла, а шыпела жанчына на мужчыну. Трэба разявай не быць. Сачанка.
2. толькі мн. (со́тні, ‑яў). Назва трэцяй з канца лічбы шматзначнага ліку.
3. звычайна мн. (со́тні, ‑яў). Разм. Вялікая колькасць, мноства каго‑, чаго‑н. Цэлымі сотнямі з’яўляліся новыя людзі. Чорны. Сотні зорак былі рассыпаны ў сінім бяздонні неба, як залаты гарох. Бядуля. [Дзед Бадыль:] Даніла Дрыль — пра яго ж на сотні вёрст чуваць. Крапіва.
4. Гіст. Вайсковая адзінка (сто чалавек) у старажытнарускім войску.
5. Вайсковае падраздзяленне ў казацкіх часцях дарэвалюцыйнай Расіі. Казацкая сотня.
6. Ваенная і адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на Украіне ў 16–18 стст.
•••
Чорныя сотні — існаваўшыя ў Расіі ў 1905–07 гг. узброеныя банды пагромшчыкаў для барацьбы з рэвалюцыйным рухам, забойства прагрэсіўных дзеячаў і для масавых яўрэйскіх пагромаў.
У сотні крат гл. крат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
налета́тьII сов., ав. налята́ць, налётаць;
налета́ть со́тни часо́в налята́ць (налётаць) со́тні гадзі́н.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
со́тнік, ‑а, м.
1. Начальнік сотні воінаў у Старажытнай Русі.
2. У дарэвалюцыйнай Расіі — афіцэрскі чын у казацкіх войсках, які адпавядаў чыну паручніка ў пяхоце. // Асоба, якая мела гэты чын.
3. Начальнік адміністрацыйна-тэрытарыяльнай сотні на Украіне ў 16–18 стст.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазапа́львацца, ‑аецца; зак.
Запаліцца, загарэцца — пра ўсё, многае. Пазапальваліся, замігацелі сотні ясных зорак — электрычных лямпак. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
супярэ́чны, ‑ая, ‑ае.
Які супярэчыць чаму‑н. Сотні разнастайных, супярэчных пытанняў узнікалі адно за адным. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)