сом, -а, мн. самы́, само́ў, м.

Вялікая прэснаводная рыба сямейства сомавых з вусамі і целам без лускі.

|| прым. со́мавы, -ая, -ае і со́маў, -мава.

Сомавая юшка.

Сомаў вус.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Со́м

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. Со́м
Р. Со́ма
Д. Со́му
В. Со́м
Т. Со́мам
М. Со́ме

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

со́м

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. со́м самы́
Р. со́ма само́ў
Д. со́му сама́м
В. со́ма само́ў
Т. со́мам сама́мі
М. со́ме сама́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

сом (род. со́ма) м., зоол. сом

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сом зоол. сом, род. со́ма м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сом, ‑а, м.

Вялікая прэснаводная драпежная рыба сямейства сомавых з вусамі і целам без лускі. Тут былі доўгія, як змеі, вугры, страшныя вусатыя самы, паласатыя скумбрыі. Арабей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сом ‘рыба Silurus glanis L.’ (ТСБМ, Касп., Сл. ПЗБ, ТС, З нар. сл.). Параўн. укр., рус. сом, польск. sum, ст.-польск. som, н.-луж. som, чэш., славац. sumec, серб.-харв. со̏м, славен. sòm, балг., макед. сом. Прасл. *somъ роднаснае літ. šãmes, лат. sams ‘тс’. Далей сувязі няясныя. Тапароў — Трубачоў (Лингв. анал., 247) прапаноўваюць у якасці крыніцы фін. sampi ‘асётр’, марыйск. šamba ‘мянтуз’. Параўнанне славянскага слова з лац. salmō ‘ласось, селядзец’ у Праабражэнскага (2, 355), Младэнава (593) абвяргаецца Фасмерам (3, 716). Гл. яшчэ Траўтман, 298; Фрэнкель, 962; Махэк₂, 592; Машынскі, Pierw., 188; Фрыск, 1, 771, а таксама Сной₁, 592, Борысь, 586 (узводзяць да і.-е. *kʼam‑ ‘палка, жэрдзь’); Каламіец, Рыбы, 106–109 (крытычны разгляд версій).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

храмасо́ма, -ы, мн. -ы, -со́м, ж. (спец.).

Пастаянная састаўная частка ядра жывёльных і раслінных клетак, носьбіт спадчыннай інфармацыі.

|| прым. храмасо́мны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

со́ма

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. со́ма со́мы
Р. со́мы со́м
Д. со́ме со́мам
В. со́му со́мы
Т. со́май
со́маю		 со́мамі
М. со́ме со́мах

Крыніцы: nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

самяня́ і самянё, ‑няці; мн. няты, ‑нят; н.

Разм. Маленькі, малады сом.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)