сма́гла
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| сма́гла |
- |
- |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Сма́гла 1, смаґла, шма́ґло ‘прагна’, ‘старанна’, ‘моцна’ (Сл. ПЗБ), ‘дужа, моцна, са смагай’ (Мар. дыс.). Да смага 1, гл. (< ‘са смагай, з моцным жаданнем’).
Сма́гла 2, шма́ґло ‘хутка’ (брасл., Сл. ПЗБ). З польск. дыял. smagło ‘тс’, якое да польск. smagnąć ‘ударыць’; аб польскім слове гл. Борысь, 561.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сма́гнуць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
сма́гну |
сма́гнем |
| 2-я ас. |
сма́гнеш |
сма́гнеце |
| 3-я ас. |
сма́гне |
сма́гнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
сма́г |
сма́глі |
| ж. |
сма́гла |
| н. |
- |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
сма́гні |
сма́гніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
сма́гнучы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
сма́гнуць, -ну, -неш, -не; смаг, сма́гла; -ні; незак.
1. Мучыцца ад смагі, гарачыні.
С. без вады.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра вусны, горла, рот: перасыхаць, сохнуць.
У горле смагне.
3. перан. Моцна хацець чаго-н.; прагнуць.
С. працы.
|| зак. вы́смагнуць, -ну, -неш, -не; вы́смаг, -гла; -ні (да 1 і 2 знач.) і сасма́гнуць, -ну, -неш, -не; сасма́г, -гла; -ні (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сма́гнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; незак.
1. Знемагаць, мучыцца ад смагі, гарачыні. Ён [Рыгор] трызніў, смаг, прасіў ён піць, А смерць ужо шаптала: — Табе не ўстаць, Табе не жыць. Бялевіч.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перасыхаць, сохнуць (пра губы, горла, рот). Губы смагнуць. / у безас. ужыв. У горле смагла, але піць не хацелася. Гартны. // Сохнуць, перасыхаць ад недахопу вільгаці і ад празмернага сонца (пра траву і пад.). Далонь падставіў кожны ліст, Ды сціхла ўраз стыхія. І смаглі ўнізе на галлі Лісты зусім сухія. Кляўко.
3. перан. Прагнуць, моцна хацець чаго‑н. Разгінаючы дужыя рукі, Працавітыя людзі ў лясах Смаглі гэтага звону і груку, Сумавалі аб ім па начах. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)