скалыхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што.
1. Зварухнуць, захістаць, прымусіць калыхацца.
Вецер скалыхнуў жыта.
С. калыску (гайдануць з боку ў бок).
2. перан. Усхваляваць, узрушыць; парушыць спакой.
Навіна скалыхнула народ.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скалыхну́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
скалыхну́ |
скалыхнё́м |
| 2-я ас. |
скалыхне́ш |
скалыхняце́ |
| 3-я ас. |
скалыхне́ |
скалыхну́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
скалыхну́ў |
скалыхну́лі |
| ж. |
скалыхну́ла |
| н. |
скалыхну́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
скалыхні́ |
скалыхні́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
скалыхну́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
скалыхну́ць сов.
1. прям., перен. всколыхну́ть;
ве́цер ~ну́ў жы́та — ве́тер всколыхну́л рожь;
с. ма́сы — всколыхну́ть ма́ссы;
2. покачну́ть, качну́ть;
с. калы́ску — качну́ть колыбе́ль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скалыхну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.
1. Зварухнуць, зрушыць, загайдаць, захістаць. Лёгкі ветрык павеяў з поўдня, скалыхнуў трапяткое лісцё, і зашумела яно ціхімі галасамі, зліваючыся са звонам хвалі... Шахавец. Гром пракаціўся яшчэ раз і ціха скалыхнуў паветра. Колас. І хваля катэр скалыхне, Ачнецца ён — і ўдаль, як чайка, кінецца. Лось. // Гайдануць з боку ў бок або зверху ўніз; злёгку калыхнуць. Скалыхнуць калыску.
2. перан. Усхваляваць, узрушыць; парушыць спакой, цішыню. Бо, як песню заспяваю, Жаль вам душу скалыхне. Колас. Ёсць слава ў яго [хлопца], аж да Брэста Яна скалыхнула ўвесь край. Калачынскі. Вераснёвы вецер песціцца, скалыхнуў начную ціш. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
всколыха́ть сов., уст. ускалыхну́ць, скалыхну́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
всколыхну́ть сов., прям., перен. ускалыхну́ць, скалыхну́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
колыхну́ть сов., однокр. калыхну́ць, скалыхну́ць, гайдану́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зварухну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1. каго-што. Прывесці ў лёгкі рух; скалыхнуць. І як вокам азірнуць — Збожжа, збожжа, збожжа, Нават вецер зварухнуць Каласы не можа... Грахоўскі. // перан. Заклікаць да дзеяння. Папрацавалі мы нямала, Каб зварухнуць, падняць народ. Бітэль.
2. чым. Паварушыць, кіўнуць. Ніводным плаўніком не зварухнуў [шчупак]. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
покачну́ть сов.
1. калыхну́ць, скалыхну́ць, гайдану́ць; гушкану́ць;
2. хістану́ць, хісну́ць, калыхну́ць, калыўну́ць;
3. вагану́ць, зыбану́ць, зыбну́ць;
4. кіўну́ць; крутну́ць;
5. калыхну́ць, махну́ць; см. покача́тьI 1—5;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
колебну́ть сов. и однокр.
1. калыхну́ць, скалыхну́ць, гайдану́ць, варухну́ць, зварухну́ць;
2. хісну́ць, хістану́ць, калыўну́ць, скалыўну́ць, кіўну́ць, крану́ць, варухну́ць, зварухну́ць;
3. вагану́ць, зыбану́ць, зыбну́ць; см. колеба́ть 1—3;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)