ска́за
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ска́за |
ска́зы |
| Р. |
ска́зы |
ска́з |
| Д. |
ска́зе |
ска́зам |
| В. |
ска́зу |
ска́зы |
| Т. |
ска́зай
ска́заю |
ска́замі |
| М. |
ска́зе |
ска́зах |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Ска́за ‘скажэнне, вада, загана’ (Нас., Гарэц., Ласт., Др.-Падб., Сержп., Байк. і Некр.), сказ ‘скажэнне’ (Байк. і Некр.), ‘пашкоджанае месца’ (Варл.), сказэ́ ‘пашкоджанне клубняў бульбы’: сказэ́ праз усю картофлю, сказава́ты ‘пашкоджаны’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Аддзеяслоўныя з нулявым суф. і суф. ‑а дэрываты ад сказіць < казіць (гл.), параўн. сказі́ць ‘скалечыць, знявечыць’ (Нас., Стан., Пятк. 2), сказі́цца ‘скрывіцца’ (Касп., Растарг.), сказні́ць ‘знявечыць’ (ТС), ст.-бел. сказити ‘знішчыць, разбурыць’ (Ст.-бел. лексікон, Альтбаўэр) і сказнь, сказ ‘вызначэнне, суд, прыгавор’ (Ст.-бел. лексікон). У казёл ‘захворванне бульбы’ (Юрч.), казлы́ ‘пашкоджаныя вочкі бульбы’ (шчуч., Сл. ПЗБ) назіраецца кантамінацыя сказіць і казёл (гл.). Параўн. яшчэ ўкр. сказ ‘агрэх’, ‘дэфект у палатне пры тканні’, польск. skaza ‘рыса; шчыліна; рана; блізна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дада́ны, -ая, -ае.
У выразах:
а) даданы сказ — частка складаназалежнага сказа, сінтаксічна падпарадкаваная галоўнаму сказу і звязаная з ім пры дапамозе злучніка або злучальнага слова;
б) даданы член сказа — член сказа, які паясняе і дапаўняе які-н. з галоўных членаў сказа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ска́з
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ска́з |
ска́зы |
| Р. |
ска́за |
ска́заў |
| Д. |
ска́зу |
ска́зам |
| В. |
ска́з |
ска́зы |
| Т. |
ска́зам |
ска́замі |
| М. |
ска́зе |
ска́зах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
выка́знік
‘член сказа’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
выка́знік |
выка́знікі |
| Р. |
выка́зніка |
выка́знікаў |
| Д. |
выка́зніку |
выка́знікам |
| В. |
выка́знік |
выка́знікі |
| Т. |
выка́знікам |
выка́знікамі |
| М. |
выка́зніку |
выка́зніках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дзе́йнік, -а, мн. -і, -аў, м.
У граматыцы: галоўны член двухсастаўнага сказа, які не залежыць ад іншых членаў сказа і абазначае прадмет, прымета якога выражаецца выказнікам.
|| прым. дзе́йнікавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
і́менна, часц.
1. Падкрэслівае які-н. член сказа, азначае: якраз.
І. ў яго лабараторыі атрымалі першыя станоўчыя вынікі.
2. Ужыв. пры далучэнні сказа або асобных членаў сказа, якія растлумачваюць, удакладняюць выказаную думку.
Прыйшлі ўсе, а і.: сябры, сваякі, вучні.
3. Ужыв. як сцвярджальнае слова са знач.: так, сапраўды так.
Вось і. — ехаць трэба па цаліку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
клі́чнік, -а, мн. -і, -аў, м.
Знак прыпынку (!), які ставіцца ў канцы клічнага сказа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пыта́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.
Знак прыпынку (?), які ставіцца ў канцы пытальнага сказа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ды², часц. узмацн.
Ужыв. ў пачатку сказа для ўзмацнення выразнасці выказвання.
Ды хто ты такі?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)