сказа́ць, скажу́, ска́жаш, ска́жа; скажы́; ска́заны; зак.
1. гл. гаварыць.
2. з інф. Распарадзіцца, загадаць.
Мне сказалі падрыхтаваць ілюстрацыйны матэрыял да тэмы.
Мама сказала сыну хутчэй бегчы дадому.
3. (звычайна з адмоўем). Зрабіць вывад, падумаць.
Па тваім адзенні не скажаш, што бедна жывеш.
4. у форме 1 ас. мн. буд. ска́жам ужыв. таксама як пабочн. сл. Напрыклад (разм.).
Скажам, заўтра я не змагу пайсці ў бібліятэку.
5. заг. скажы́(це). Вокліч, які служыць для выражэння здзіўлення, абурэння і пад. з прычыны чаго-н.
Скажыце, які ты спрытны!
6. у форме 2 і 3 ас. буд. ска́жаш (ска́жаце), ска́жа (ска́жуць). Вокліч з асобай інтанацыяй, ужыв. для выражэння нязгоды, недавер’я.
Схадзі ў лес па ягады! — Скажаш жа! — Куды ёй у лес!
◊
Скажы(це), калі ласка — ветлівы зварот пры запытанні аб чым-н.
Скажыце, калі ласка, куды вядзе гэта дарога?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папро́сту, прысл.
Проста, без цырымоній.
Скажы ўсё п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
то́лкам нареч. то́лком;
скажы́ т. — скажи́ то́лком
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сказа́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
скажу́ |
ска́жам |
| 2-я ас. |
ска́жаш |
ска́жаце |
| 3-я ас. |
ска́жа |
ска́жуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
сказа́ў |
сказа́лі |
| ж. |
сказа́ла |
| н. |
сказа́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
скажы́ |
скажы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
сказа́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
перш, прысл.
Спачатку, раней.
П. накармлю жывёлу, а потым пайду ў агарод.
◊
Перш за ўсё — у першую чаргу.
Перш за ўсё скажы нам, калі ты ад’язджаеш?
Перш-наперш — спачатку, перш за ўсё.
Перш-наперш неабходна зрабіць тэрміновую работу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
захрыпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.
Разм. Пачаць хрыпець. // Прахрыпець. Скажы Мані, што я так... — лейтэнант захрыпеў і замаўчаў. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
то́лком нареч., разг.
1. то́лкам;
скажи́ то́лком скажы́ то́лкам;
2. (хорошо, как следует) як ма́е быць, то́лкам.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абкружэ́нец, ‑нца, м.
Разм. Тое, што і акружэнец. — А скажы, чаму ты не ў арміі. Не паспелі мабілізаваць, ці абкружэнец? М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закліна́ць несов., в разн. знач. заклина́ть;
з. скарб — заклина́ть клад;
~на́ю цябе́, скажы́ пра́ўду — заклина́ю тебя́, скажи́ пра́вду
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мі́ласць, -і, ж.
1. Добрыя, велікадушныя адносіны.
Змяніць гнеў на м.
2. Ахвяраванне, дар.
◊
Ваша (твая, яго) міласць (уст.) — ужыв. як пачцівы зварот ніжэйшага да вышэйшага і пры ўпамінанні трэцяй асобы.
Міласці просім (разм.) — ветлівае запрашэнне зрабіць што-н.
Па міласці каго (іран.) — па чыёй-н. віне або дзякуючы каму-н.
Скажы на міласць (разм.) — выказванне здзіўлення, непаразумення і пад. з якой-н. прычыны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)