си́ла

1. в разн. знач. сі́ла, -лы ж.;

уда́рить с си́лой мо́цна ўда́рыць (вы́цяць);

применя́ть си́лу ужыва́ць сі́лу;

лиши́ться сил заста́цца без сіл, стра́ціць сі́лу;

облада́ть си́лой мець вялі́кую сі́лу;

си́ла во́ли сі́ла во́лі;

душе́вные си́лы душэ́ўныя сі́лы;

дви́жущие си́лы ру́хаючыя сі́лы;

неисчисли́мые си́лы незлічо́ныя сі́лы;

возду́шные си́лы паве́траныя сі́лы;

вооружённые си́лы узбро́еныя сі́лы;

бро́сить в ата́ку све́жие си́лы кі́нуць у ата́ку све́жыя сі́лы;

центробе́жная си́ла цэнтрабе́жная сі́ла;

си́ла тя́жести сі́ла цяжа́ру;

равноде́йствующая си́ла раўнадзе́йная сі́ла;

си́ла притяже́ния сі́ла прыцягне́ння;

си́ла ине́рции сі́ла іне́рцыі;

си́ла ве́тра сі́ла ве́тру;

си́ла взры́ва сіла вы́буху (узры́ву);

си́ла то́ка сі́ла то́ку;

производи́тельные си́лы эк. прадукцы́йныя сі́лы;

рабо́чая си́ла рабо́чая сі́ла;

лошади́ная си́ла техн. ко́нская сі́ла;

2. (действительность, значение) моц, род. мо́цы ж.; сі́ла, -лы ж.;

но́вый зако́н вступи́л в си́лу но́вы зако́н набы́ў моц (увайшо́ў у сі́лу);

3. (множество) прост. про́цьма, -мы ж.;

◊

войти́ в си́лу (о живых существах) набра́цца сі́лы, (о законе и т. п.) набы́ць моц, увайсці́ ў сі́лу;

в си́лах у сі́лах;

в си́лу (чего-л.) у вы́ніку (з прычы́ны) (чаго-небудзь);

в си́ле у сі́ле;

собственны́ми си́лами ула́снымі сі́ламі;

от си́лы ад сі́лы;

под си́лу, по си́лам па сі́лах, пад сі́лу;

это ему́ по си́лам гэ́та яму́ па сі́лах (пад сі́лу);

по ме́ре сил на ко́лькі хапа́е сі́лы, па ме́ры сіл;

си́лою веще́й сі́лаю акалі́чнасцей, хо́дам падзе́й;

не под си́лу не пад сі́лу;

э́та рабо́та ему́ не под си́лу гэ́та рабо́та яму́ не пад сі́лу (не па плячы́);

что есть си́лы з усяе́ сі́лы;

че́рез си́лу це́раз (праз) сі́лу;

набира́ться сил набіра́цца сі́лы;

вы́биться из сил вы́біцца з сіл;

в расцве́те сил у ро́сквіце сіл;

сил нет сі́лы няма́, сіл нестае́;

с пози́ции си́лы з пазі́цыі сі́лы;

си́ла соло́му ло́мит посл. сі́ла сало́му ло́міць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ду́жасць ж. си́ла (физическая)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кілагра́м-сі́ла ж., спец. килогра́мм-си́ла

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыцяга́льны притяга́тельный;

~ная сі́ла — притяга́тельная си́ла

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

магнитодви́жущий / магнитодви́жущая си́ла физ. магнітару́хаючая сі́ла.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раўнадзе́йны физ. равноде́йствующий;

~ная сі́ла — равноде́йствующая си́ла

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сі́ла ‘моц, энергія’ (ТСБМ, Ласт., Гарэц., Стан.), ‘верх, улада’ (Нас.), ‘моц, змога, дужасць’ (Некр. і Байк.), дыял. таксама ‘моц’, ‘мноства’ (Байк. і Некр.), ‘здароўе’, ‘праца’, ‘вялікая колькасць’ (Сл. ПЗБ), ‘шмат, багата’ (ТС, Барад., Мат. Гом.); укр., рус. си́ла, польск. siła, в.-луж., н.-луж. syła, чэш. síla, славац. sila, серб.-харв. си̏ла, славен. síla, балг. си́ла, макед. сила, ст.-слав. сила. Прасл. *sila роднаснае літ. síela ‘душа, дух’, ‘пачуцце’, ст.-прус. seilin В. скл. ‘пільнасць’, ст.-ісл. seilask ‘працягвацца, гнуцца, старацца’ (Траўтман, 282; Міклашыч, 296; Фасмер, 3, 621). Мур’янаў (Этимология–1980, 50–56) робіць спробу звязаць з слав. *sidlo ‘сіло’, ст.-в.-ням. silo ‘рамень’, з другой ступенню аблаўта герм. *saila > ням. Seil ‘шнур’, якія рэканструююцца з гоц. insailjan ‘спускаць цяжар (на вяроўках)’. Борысь (548) узводзіць далей да і.-е. *se(i)‑ ‘напружваць(ца)’, паводле Жураўлёва (Язык и миф, 577), ‘сеяць’, на падставе чаго рэканструюецца і.-е. *sḗila ‘сперма’. Гл. яшчэ БЕР, 6, 645; Сной і, 566; Глухак, 547.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

равноде́йствующий прил. раўнадзе́йны;

равноде́йствующая си́ла физ. раўнадзе́йная сі́ла.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

притяга́тельный прыцяга́льны; (привлекательный) прыва́бны;

притяга́тельная си́ла прыцяга́льная сі́ла.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

моц ж.

1. кре́пость; про́чность;

м. ткані́ны — кре́пость (про́чность) тка́ни;

2. си́ла, кре́пость, мощь;

мато́ры зараўлі́ на ўсю м. — мото́ры взреве́ли во всю си́лу (мощь);

зіма́ пака́звае сваю́ м. — зима́ пока́зывает свою́ си́лу;

3. си́ла;

м. дзяржа́вы — си́ла госуда́рства;

м. уда́ру — си́ла уда́ра;

м. пачу́цця — си́ла чу́вства;

4. см. мацу́нак;

○ набы́ць м. — (о законе) войти́ в си́лу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)