сагрэ́ць, -грэ́ю, -грэ́еш, -грэ́е; -грэ́ты; зак.
1. што. Зрабіць цёплым, гарачым.
С. малако.
Сонца сагрэла зямлю.
2. каго-што. Перадаць каму-, чаму-н. сваю цеплыню.
С. дзіця на руках.
3. Суцешыць, падпадзёрыць, ажывіць (словам, пачуццём, думкаю, праяўленнем клопату).
С. сваёй дабрынёй (перан.).
|| незак. саграва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. саграва́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сагрэ́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
сагрэ́ю |
сагрэ́ем |
| 2-я ас. |
сагрэ́еш |
сагрэ́еце |
| 3-я ас. |
сагрэ́е |
сагрэ́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
сагрэ́ў |
сагрэ́лі |
| ж. |
сагрэ́ла |
| н. |
сагрэ́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
сагрэ́й |
сагрэ́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
сагрэ́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
сагрэ́ць сов., прям., перен. согре́ть;
со́нца ~рэ́ла зямлю́ — со́лнце согре́ло зе́млю;
с. душу́ — согре́ть ду́шу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сагрэ́ць, ‑грэю, ‑грэеш, ‑грэе; зак., каго-што.
1. Грэючы, зрабіць цёплым, гарачым; нагрэць. Вясной, толькі сонца сагрэла зямлю, Кінуў калгаснік зерне ў раллю. Кірэенка. Сонца вясны той усходы на нівах Сагрэла шчыра. Вялюгін. // Награваючы на агні, давесці да якой‑н. ступені цеплыні. Сагрэўшы чайнік, Ганна Сымонаўна запрасіла гасцей да стала. Дубоўка. // Вярнуць азябламу целу (рукам, нагам) страчаную цеплыню. Дзядзька .. стараўся сагрэць у рукавах мокрага палапленага кажушка набрынялыя сінія рукі. Брыль. // Выклікаць адчуванне цеплыні ў арганізме. Кроў сагрэе за сняданнем чарка. І. Калеснік.
2. перан. Суцешыць спагадлівым словам, падбадзёрыць праяўленнем клопатаў. Слова «мама» раптам сагрэла хлопчыка і ласкай і шчасцем. Якімовіч. Юзя пазней гаварыла, што дзед сваім прыходам нібы сагрэў дзядзьку Харытона шчырай чалавечай спагадай. Бажко. // Ажывіць, асвятліць якім‑н. радасным пачуццём, думкаю. Тут Райніс жыў і сэрцам вечна юным Сагрэў і асвяціў прасторы свайго краю. Шушкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
согре́ть сов., прям., перен. сагрэ́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сагрэ́ты прям., перен. согре́тый; см. сагрэ́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
саграва́ць несов., прям., перен. согрева́ть; см. сагрэ́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
саграва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да сагрэць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сагрэ́ты, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад сагрэць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Адху́каць ’сагрэць дыханнем’ (Шат., Гарэц.), адхукнуцца ’аддыхацца’ (Касп.). Гукапераймальнае слова. Параўн. адхакацца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)