руча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак., за каго-што.
Прымаць на сябе адказнасць за каго-, што-н.
Р. за дакладнасць інфармацыі.
Р. за калегу.
|| зак. паручы́цца, -учу́ся, -у́чышся, -у́чыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
руча́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
руча́юся |
руча́емся |
| 2-я ас. |
руча́ешся |
руча́ецеся |
| 3-я ас. |
руча́ецца |
руча́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
руча́ўся |
руча́ліся |
| ж. |
руча́лася |
| н. |
руча́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
руча́йся |
руча́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
руча́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
руча́цца несов. руча́ться;
◊ р. галаво́й — руча́ться голово́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
руча́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Запэўніваць у чым‑н., гарантаваць што‑н., прымаць на сябе адказнасць за каго‑, што‑н. — Я ручаюся, што Коля апраўдае высокае званне камсамольца... Корзун. — Ручаюся, праз тры гады .. [Іванова] сама ў нашым жа інстытуце будзе чытаць бліскучыя лекцыі. Васілевіч.
•••
Ручацца галавой за каго‑, што‑н. — браць на сябе поўную адказнасць за каго‑, што‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руча́цца 1 ’запэўніваць, гарантаваць, прымаць на сябе адказнасць’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк.), руча́ць ’запэўніваць у чым-небудзь, як бы даючы руку ў знак вернасці’ (Нас., Бяльк.), параўн. народны выраз гарантыі або праўдзівасці: даю руку на адсячэнне. Да рука (гл.), параўн. даручы́ць, заручы́цца і іншыя вытворныя, літаральна ’падаючы руку, пацвердзіць праўдзівасць (дамову, заданне і пад.)’, гл. Шустар-Шэўц, 2, 1251; Бязлай, 3, 189. Паводле іншай версіі (параўн. Глухак, 532), для паўднёваславянскага арэала рэканструюецца прасл. дыял. *ručati, запазычанае з прагерманскага *rōkjan ’забяспечыць, даставіць’ (> ст.-в.-ням. ruohhjan, ruochen ’тс’), што на фоне шматлікіх фактаў, якія тлумачаць першую версію, падаецца малаверагодным.
Руча́цца 2 ’вітацца за руку’ (Касп. Віц.). Гл. рукацца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
руча́ться несов. руча́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ручы́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
ру́чыцца |
ру́чацца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ручы́ўся |
ручы́ліся |
| ж. |
ручы́лася |
| н. |
ручы́лася |
Крыніцы:
dzsl2007,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
руча́ць
‘ручацца’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
руча́ю |
руча́ем |
| 2-я ас. |
руча́еш |
руча́еце |
| 3-я ас. |
руча́е |
руча́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
руча́ў |
руча́лі |
| ж. |
руча́ла |
| н. |
руча́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
руча́й |
руча́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
руча́ючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Рука́цца ’вітацца, паціскаючы адзін аднаму руку’ (ТСБМ), руча́цца ’вітацца за руку’ (Касп.). Ад рука (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)