ру́піцца, -плюся, -пішся, -піцца; незак.

1. Клапаціцца, непакоіцца пра каго-, што-н.

Р. пра сям’ю.

2. безас. Хацецца.

Мне ўсё рупіцца паехаць туды.

|| зак. пару́піцца, -плюся, -пішся, -піцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ру́піцца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ру́плюся ру́пімся
2-я ас. ру́пішся ру́піцеся
3-я ас. ру́піцца ру́пяцца
Прошлы час
м. ру́піўся ру́піліся
ж. ру́пілася
н. ру́пілася
Загадны лад
2-я ас. ру́пся ру́пцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час ру́пячыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ру́піцца несов., разг. забо́титься, беспоко́иться, раде́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ру́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; незак.

1. Старацца, клапаціцца, непакоіцца аб кім‑, чым‑н. Старанная дзяўчына, якая ведала і любіла сваю работу, рупілася аб калгасе, заўсёды была патрабавальнаю. Дуброўскі. Можа ў вас якая адрынка ёсць? — спытаў Андрэй, заўважыўшы, аб чым рупіцца гаспадар. Кулакоўскі.

2. Хацецца. Ім [бабулям] не сядзіцца доўга ў цяньку — Усё ім за варотцы выйсці рупіцца. Свірка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ру́піцца ’старацца, клапаціцца, турбавацца пра каго-небудзь’, ’хацецца’ (ТСБМ), ру́піць ’трывожыць, выклікаць неспакой’, ’цягнуць, прыцягваць’ (дзярж., Нар. сл.), ’турбаваць неадвязна’ (мсцісл., Юрч. Сін.). Укр. ру́пити ’быць жаданым’, рус. дыял. ру́па ’туга па радзіме’, ру́пить ’цягнуць, хацецца’, ’трывожыць’, польск. rupie się ’старацца’, кашуб. rúpic ’цягнуць, спакушаць, вабіць; мець апетыт’, чэш. rupati, rupěti ’хрумсцець, шчоўкаць’, балг. дыял. рупа́я ’патрабаваць сілай, мучыць, турбаваць’. Прынята лічыць роднасным да літ. rūpė́ti ’трывожыць’, лат. rũpêt ’засмучаць’, літ. raupýti ’тс’, ’рыць’, англ.-сакс. réofan ’ламаць, рваць’, ст.-інд. rōpayati ’адчуваць ламоту’ (Фасмер, 3, 519). Паводле іншага меркавання, чэшскія rupati, rupěti стаяць асобна, а ўсходнеславянскія словы з’яўляюцца балтызмамі, параўн. літ. rūpė́ti ’трывожыць, заклапочваць’, rū́pinti ’клапаціць’, гл. спецыяльна Анікін, Опыт, 270–271 з літ-рай; аднак балгарскія факты (гл. БЕР, 347) сведчаць хутчэй пра генетычную сувязь. Борысь (SEK, 4, 221) следам за Слаўскім (SP, 1, 81) рэканструюе прасл. *rupiti ’грызці, кусаць, гнясці’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пару́піцца гл. рупіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зару́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; зак.

Пачаць рупіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

няшчы́раць

‘не рупіцца, не старацца’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. няшчы́раю няшчы́раем
2-я ас. няшчы́раеш няшчы́раеце
3-я ас. няшчы́рае няшчы́раюць
Прошлы час
м. няшчы́раў няшчы́ралі
ж. няшчы́рала
н. няшчы́рала
Загадны лад
2-я ас. няшчы́рай няшчы́райце
Дзеепрыслоўе
цяп. час няшчы́раючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

усе́рдствовать несов. стара́цца; завіха́цца; обл. шчырава́ць; (радеть) ру́піцца, дбаць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прилежа́ть несов., уст.

1. (относиться с прилежанием) стара́цца; ру́піцца;

2. см. прилега́ть​ 2.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)