рукапа́шная

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. рукапа́шная
Р. рукапа́шнай
Д. рукапа́шнай
В. рукапа́шную
Т. рукапа́шнай
рукапа́шнаю
М. рукапа́шнай

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

рукапа́шная сущ. рукопа́шная

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рукапа́шны, -ая, -ае.

1. Пра бой, сутычку: які ажыццяўляецца халоднай зброяй, штыкамі, прыкладамі.

Рукапашная сутычка.

2. у знач. наз. рукапа́шная, -ай, ж. Такая сутычка, бой.

Пайсці ў рукапашную.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рукопа́шная сущ. рукапа́шная, -най ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рукапа́шны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. рукапа́шны рукапа́шная рукапа́шнае рукапа́шныя
Р. рукапа́шнага рукапа́шнай
рукапа́шнае
рукапа́шнага рукапа́шных
Д. рукапа́шнаму рукапа́шнай рукапа́шнаму рукапа́шным
В. рукапа́шны (неадуш.)
рукапа́шнага (адуш.)
рукапа́шную рукапа́шнае рукапа́шныя (неадуш.)
рукапа́шных (адуш.)
Т. рукапа́шным рукапа́шнай
рукапа́шнаю
рукапа́шным рукапа́шнымі
М. рукапа́шным рукапа́шнай рукапа́шным рукапа́шных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

рукапа́шны, ‑ая, ‑ае.

1. Які ажыццяўляецца без зброі ці халоднай зброяй (пра бой, сутычку). Бабка Антосіха стаяла з качаргою ля парога, нібы грэнадзёр, рыхтуючыся да рукапашнай схваткі. Нядзведскі. У рукапашнай схватцы партызаны змялі карнікаў, толькі адзінкі з іх уцалелі. Гурскі.

2. у знач. наз. рукапа́шная, ‑ай, ж. Бой, сутычка без прымянення зброі або з прымяненнем халоднай зброі. Завязалася рукапашная што называецца — не на жыццё, а на смерць. Брыль. [Саламацін:] У іх тут рукапашная была. [Падымае штык]. Штыком арудаваў немчура. Крапіва. Жывыя мерцвякі .. ішлі ў рукапашную, глушылі прыкладамі адкормленых граміл з адборных штурмавых батальёнаў. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рукапа́шны ’які ажыццяўляецца без зброі або халоднай зброяй (пра бой, сутычку)’, рукапа́шная ’бой, сутычка без прымянення зброі або з халоднай зброяй’ (ТСБМ), рукапа́шны ’ручной работы, самаробны’, руко́паш ’уручную’ (ТС). Ц.-слав. і стараж.-рус. рукопашь. Ад *rǫka (гл. рука) і *paxati (гл. пахаць) (Фасмер, 3, 220, 515).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

схва́тка ж.

1. в разн. знач. схва́тка;

рукапа́шная с. — рукопа́шная схва́тка;

с. мацне́йшых барцо́ў — схва́тка сильне́йших борцо́в;

2. только мн., мед. (боли) схва́тки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

трыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. што і без дап. Цярпліва пераносіць боль, непрыемнасць і пад. да пэўнага часу. Але Васіль не сеў. Ён трываў. Гэта было ўжо не ў навіну — цярпець, адольваць стому. Мележ. Мікульскі трываў з усяе сілы, каб не застагнаць, не паказаць свае слабасці перад гэтым дзяўчом. Місько. Нага замлела, але я трываў і глядзеў, як рыўкамі падымаліся, а потым паціху апускаліся грудзі чырвонаармейца. Федасеенка. // Перажываць, вытрымліваць (што‑н. пакутлівае, цяжкае). Дома былі спрэчкі, папрокі, падазрэнні, якія трэба было трываць ці ўціхамірваць. Мележ. Але самым слабым месцам у Брамцова было тое, што ён не мог трываць крытыкі. Ракітны. // Мірыцца з чым‑н. пакутлівым, цяжкім; цярпліва чакаць перамен на лепшае. Наталя не можа трываць, каб хто мог перабіваць ёй дарогу. Скрыган. Тады Надзя мусіла сама пайсці ў сельсавет, прывесці старшыню, каб паглядзеў, ці можна далей трываць у такой хаце. Гроднеў. Ён... Прыехаў мой мілы... Больш трываць не магу — І што ёсць маёй сілы Я [Аксана] насустрач бягу. Бачыла. // (звычайна з адмоўем «не»). Разм. Вельмі не любіць, не пераносіць каго‑, што‑н. [Партызан:] — Трываць не магу людзей, якія ўсё жыццё сумняваюцца. Я такіх бы з атрада выгнаў. Шамякін. Сама .. [жонка] трываць не магла шалёных горных дарог і звычайна ад гэтых экзатычных падарожжаў адмаўлялася. Васілевіч.

2. Працягвацца пэўны час. Маразы трывалі нядоўга. □ Завязалася рукапашная.. — не на жыццё, а на смерць. Трывала яна вельмі нядоўга. Брыль. [Веньямін] даўно прызвычаіўся да агульнажыцця і можа не зважаць на шум, які трывае ў інтэрнаце ледзь не круглыя суткі. Навуменка. Гутарка .. [Петруся з Данілам] трывала некалькі хвілін. Пестрак.

3. Захоўваць прыдатнасць, выконваць сваё прызначэнне; трымацца. Страха трывала ўжо дзесяты год. □ Людзі ўзносяць масты над вялікай вадой, каб трывалі яны пад цяжкою хадой. Дубоўка.

•••

Час не трывае гл. час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)