рашы́цца, рашу́ся, рэ́шышся, рэ́шыцца; зак.
1. на што і з інф. Знайшоўшы ў сабе сілы, смеласць, адважыцца на што-н.
Р. на далёкую паездку.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Атрымаць тое ці іншае рашэнне.
Ураўненне не рашылася.
3. Страціць што-н. (разм.).
Мы ўсяго рашыліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рашы́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
рашу́ся |
рэ́шымся |
| 2-я ас. |
рэ́шышся |
рэ́шыцеся |
| 3-я ас. |
рэ́шыцца |
рэ́шацца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
рашы́ўся |
рашы́ліся |
| ж. |
рашы́лася |
| н. |
рашы́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
рашы́ся |
рашы́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
рашы́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
рашы́цца сов., в разн. знач. реши́ться;
зада́ча не ~лася — зада́ча не реши́лась;
р. на далёкую пае́здку — реши́ться на да́льнюю пое́здку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рашы́цца, рашуся, рэшышся, рэшыцца; зак.
1. Прыняць якое‑н. рашэнне абдумаўшы, знайшоўшы ў сябе сілы, смеласць на гэта; асмеліцца, адважыцца. Устаць і пайсці, што ён ужо колькі разоў памыкаўся зрабіць, Лабановіч не рашыўся, не хочучы пакрыўдзіць гаспадара і гасцей. Колас. Старанна абтрасла [Хіма] снег ад лапцей, падумала. Рашылася пайсці. Прайшла адзін пакой, другі. За сталамі людзі сядзяць, пішуць. Каваль.
2. Атрымаць тое або іншае рашэнне. Задача рашылася. Ураўненне рашылася.
3. Разм. Страціць што‑н. [Бабка:] — Мы ўсяго, усяго рашыліся, толькі што на сабе засталося, ды так сюды і ўвайшлі. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нава́жыцца, -ва́жуся, -ва́жышся, -ва́жыцца; зак., з інф.
Намерыцца нешта зрабіць, рашыцца на што-н.
Н. сказаць праўду.
Н. пераехаць у другі горад.
|| незак. нава́жвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раша́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да рашыцца.
2. Зал. да рашаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раша́цца несов., возвр., страд. реша́ться; см. рашы́цца, раша́ць 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Нарыжава́ць ’накласці чаго-небудзь у вялікай колькасці’ (віл., Нар. сл.), нарыжавицца ’сабрацца пайсці, паехаць куды-небудзь’ (там жа). Няясна; апошняе слова, магчыма, ад літ. ryžtis ’рашыцца, рашацца’, параўн. таксама рус. нарыгнуться ’наведаць каго-небудзь ці што-небудзь’ (СРНГ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Му́сіць, му́сяць ’падлягаць прымусу’, ’быць вымушаным, абавязаным зрабіць’, ’думаць, меркаваць’, ’збірацца рабіць’, ’мабыць, напэўна, магчыма’ (ТСБМ, Гарэц., Мал., Мядзв., Яруш.; Нік. Очерки, Янк. Мат., Нас., Сцяшк., Касп., Шат., Бяльк., Растарг., Сл. ПЗБ, ТС; КЭС, лаг.), му́сіцца ’быць змушаным’, ’рашыцца’ (Нас.), ст.-бел. мусити, мусети ’быць абавязаным’, ’мусіць’ (пач. XV ст.) запазычана са ст.-польск. musić, musieć ’тс’, якія з с.-в.-ням. müeʒen ’тс’ (Карскі, Труды, 205; Чартко, Бел. лінгв. зб., 151; Жураўскі, Бел. мова, 63; Кюнэ, Poln., 79; Булыка, Лекс. запазыч., 137). Гл. таксама мусова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нава́жыцца, ‑важуся, ‑важышся, ‑важыцца; зак., з інф.
Намерыцца нешта зрабіць. Камендант наважыўся ўласнаручна адабраць сцягі і стаў праціскацца праз натоўп. Пестрак. Усе бачаць, як бусел наважыўся быў ужо сесці на гняздо, але раптам узляцеў угору і доўга лятаў. Лынькоў. // Рашыцца, адважыцца на што‑н. Карызна прыехаў з пэўным рашучым намерам: ён наважыўся, нарэшце, пагаварыць начыста з Рачкоўскім, адкрыць яму ўсе свае сумненні. Зарэцкі. Цымончык перасунуў трохі ногі, адклаў убок беражліва шапку, .. але казаць не наважыўся. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)