ратава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся; незак.
Пазбаўляцца ад якой-н. небяспекі, пагрозы, гібелі.
Р. ад смерці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ратава́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
рату́юся |
рату́емся |
| 2-я ас. |
рату́ешся |
рату́ецеся |
| 3-я ас. |
рату́ецца |
рату́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ратава́ўся |
ратава́ліся |
| ж. |
ратава́лася |
| н. |
ратава́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
рату́йся |
рату́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
рату́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ратава́цца несов. спаса́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ратава́цца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; незак.
Пазбаўляцца ад якой‑н. небяспекі, пагрозы, гібелі; берагчыся. Думка пра тое, што па ім страляюць, .. ускалыхнула [Андрэйку] і прымусіла ратавацца ад небяспекі. Кавалёў. У гэтым вадзяным зарасніку хавалася рыба, адпачывала пасля жыравання ці проста ратавалася ад сваіх заклятых ворагаў, шчупакоў і акунёў. Колас. // Хавацца, засцерагацца ад чаго‑н. непрыемнага, непажаданага. Ратавацца ад гарачыні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ратавацца, выратоўвацца; вырабляцца (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
спаса́ться
1. ратава́цца, вырато́ўвацца; урато́ўвацца;
2. страд. ратава́цца, вырато́ўвацца; урато́ўвацца; адрато́ўвацца; см. спаса́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разво́ддзе, ‑я, н.
Веснавая вада, вясенні разліў. Часамі на перавалах, дзе разводдзе бушавала з нястрыманаю сілай і кідала лодку, як трэску, прыходзілася налягаць на вясло, каб выбрацца з небяспечных віроў. Колас. — Разводдзе зрабіла гэты лес востравам, на якім павінны ратавацца ўсе жывёлы, што жывуць у гэтых мясцінах. Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ску́пасць, ‑і, ж.
Уласцівасць скупога. Не прымаюць гэтыя людзі таго, чым раней думаў [Тварыцкі] ўсё жыццё трымаць, чым думаў ратавацца і ратаваць блізкіх сваіх. Няма хцівасці, няма скупасці, няма ў аднаго да другога нянавісці. Чорны. За стрыманай скупасцю слоў, чорствых, з прымессю іроніі, адчуваецца крык душы — спагадны і гнеўны, чалавечы і грозны. У. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бе́гчы, бягу́, бяжы́ш, бяжы́ць; бяжы́м, бежыце́, бягу́ць; бег, -гла; бяжы́; незак.
1. Хутка рухацца, перамяшчацца, рэзка адштурхоўваючыся ад зямлі нагамі.
Б. па вуліцы.
Б. трушком.
2. перан. Імкліва перамяшчацца ў якім-н. напрамку, несупынна цячы патокам.
Кроў бяжыць па жылах.
3. перан. Праходзіць, працякаць (пра час, жыццё).
Бягуць гады.
4. Ратавацца ўцёкамі.
Б. з палону.
5. Пашырацца, даносіцца, далятаць, распаўсюджвацца (пра чуткі, звесткі).
Добрая вестка ляжыць, а дрэнная па дарозе бяжыць (прыказка).
◊
Бегма (бягом) бегчы (разм.) — вельмі спяшацца; не ісці, а бегчы.
Бегчы без аглядкі (разм.) — вельмі хутка бегчы.
Бегчы (ісці) куды вочы глядзяць (разм.) — без пэўнага кірунку, не выбіраючы шляху.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бе́гство ср. уцёкі, -каў мн., ед. уцёк, -ку м. (употребляется преимущественно во мн.); уцяка́цтва, -ва ср.;
обрати́ть в бе́гство прыму́сіць уцяка́ць;
обрати́ться в бе́гство кі́нуцца (пусці́цца) наўцёкі;
спаса́ться бе́гством ратава́цца ўцёкамі (уцяка́цтвам).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)