распы́рскваць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
распы́рскваю |
распы́рскваем |
| 2-я ас. |
распы́рскваеш |
распы́рскваеце |
| 3-я ас. |
распы́рсквае |
распы́рскваюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
распы́рскваў |
распы́рсквалі |
| ж. |
распы́рсквала |
| н. |
распы́рсквала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
распы́рсквай |
распы́рсквайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
распы́рскваючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
распы́рскваць несов. разбры́згивать, распры́скивать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
распы́рскваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да распырскаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распы́рскаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.
1. Рассеяць дробнымі пырскамі.
Р. ваду.
2. Пырскаючы, зрасходаваць.
Р. адэкалон.
|| незак. распы́рскваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. распы́рскванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распры́скивать несов. распы́рскваць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разбры́згивать несов. распы́рскваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
распы́рскванне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. распырскваць — распырскаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распы́рсквацца, ‑аецца; незак.
1. Незак. да распырскацца.
2. Зал. да распырскваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Пу́льгаць, пу́льгаты ’разліваць, распырскваць; хлябтаць, сёрбаць’ (драг., Сл. Брэс., Клім.). Гукапераймальнае, “звонкі” варыянт ад пу́лькаць ’тс’.
◎ Пульга́ць ’кідаць’ (лаг., Жд. 3). Відаць, экспрэсіўны варыянт да пуляць ’кідаць, страляць’ (гл.), параўн. швіргаць ’кідаць’ і рус. швырять ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плі́хнуць ’пырснуць’ (віл., Сл. ПЗБ), ’выліць, лінуць’ (Варл.), ’ударыць’ (Юрч. СНЛ), плюхаць ’страляць’ (Юрч. Вытв.). пліхацець ’плюхаць, плюхцець, хлюпаць’ (Бяльк.), Гукапераймальнае пліх! — пра стрэл (Нар. лекс.). Роднаснае з плюхаць, плёскаць, плёхаць (гл.). Параўн. славен. plfhati ’плёскаць, плюхаць’, plihniti ’пералівацца праз край’, харв. plihati ’плысці, плаваць, разлівацца’, plikimui ’знікнуць’. Сной (Бязлай, 3, 57) рэканструюе *plixali з *рГухаіі (інтэнсіў да * plyt і ’плыць, плаваць’), у якім /’, як у *рГшкаїі, роднасным інтэнсівам якога з’яўляецца *pliskati. Ён дапускае і іншае развіццё *plixati < *pltk‑sa‑li побач з *pliskałi < plik‑skö‑ti. Варбат (Этимология–1978, 29–31) далучае сюды і ўкр. шшхати ’вісець, развявацца, пырхаць’, польск. рііхас/ plechtać ’распырскваць ваду пры мыцці’, што дае падставы рэканструяваць *plixati, варыянт *рІьхЫаІі < *pol‑, гл. спол ’чарпак для вады’ (Міклашыч, 254). Гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)