распла́стваць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
распла́стваю |
распла́стваем |
| 2-я ас. |
распла́стваеш |
распла́стваеце |
| 3-я ас. |
распла́ствае |
распла́стваюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
распла́стваў |
распла́ствалі |
| ж. |
распла́ствала |
| н. |
распла́ствала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
распла́ствай |
распла́ствайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
распла́стваючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
распла́стваць несов. распла́стывать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
распла́стваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да распластаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распласта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.
1. Палажыць пластом, шчыльна прыціснуўшы да якой-н. паверхні.
Ранены ўпаў на зямлю і распластаў рукі.
2. Выцягнуць, раскінуўшы ў бакі.
Р. крылы.
|| незак. распла́стваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распла́ствацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да распластацца.
2. Зал. да распластваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распла́стывать несов.
1. пластава́ць, распла́стваць;
распла́стывать ры́бу распла́стваць ры́бу;
2. (расплющивать давлением) распле́скваць;
3. (раскладывать пластом) разг. распла́стваць;
4. перен. (разводить в стороны — о крыльях) распасціра́ць, распро́стваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Плата́ць 1 ’развяваць (на ветры)’ (шальч., Сл. ПЗБ), рус. смал. плататься ’хістацца (на ветры)’. Відаць, роднасныя літ. plastėnti ’злёгку трапятацца, матляцца; развявацца’, лат. piesi ’распасціраць, распраўляць’, plėšt ’разрываць, ірваць’, спалучэнне ‑st“ на славянскай глебе спрасцілася ў ‑w‑, параўн. лат. plosts — плот. Сюды ж платеіцца ’сноўдацца’ і польск. płatać śe ’ісці, цягнуцца па гразі, снегу, з цяжкасцю выцягваючы ногі’. Гл. таксама пластыда.
◎ Плата́ць 2 ’разразаць рыбу уздоўж цела па хрыбетніку для прасолкі і правяльвання’ (полац., З нар. сл.), ’разварочваць тушкі рыбін ўздоўж хрыбетніка для прасушкі’ (Крыв., ТС), платапка ’салёная (разабраная) рыба’ (петрык., ЖНС), рыба іьчатаная ’тс’ (Маш.). Укр. платати ’распластваць, пластаваць’, рус. смал., пск., цвяр. платать ’разбіраць рыбу, разразаючы яе ўздоўж напалам’, польск. płatać, roz‑płatać ’разбіраць рыбу, жывёлу на часткі, на 2 доўгія палавінкі’, якое Банькоўскі (2, 619) выводзіць з roz‑ciąć na płaty. З пластсщь (гл.), у якім пад уплывам набліжанага семантычна плат ‑cm‑ спрасцілася ў ‑т‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)